سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

تعریف توسعه پایدار
توسعه پایدار، الگویی"نظام مند" و"هوشمندانه" است که براساس آن می توان با استفاده از حداقل منابع و امکانات، به اهداف چهارگانه توسعه پایدار شامل: " اهداف اقتصادی"، جهت رشد تولید و درآمد ملی، " اهداف اجتماعی"، به منظور اجرای عدالت و رفاه عمومی،" اهداف سیاسی"، برای ایجاد تعامل و مشارکت مدنی و" اهداف زیست محیطی"، به منظور حفظ محیط زیست و منابع طبیعی، دست یافت.

الگوی مرجع توسعه پایدار
از میان الگوهای دستیابی به توسعه پایدار، دو الگوی" توسعه پایدار معدن" و" توسعه پایدار کشاورزی" به عنوان الگوی بنیادی و توسعه ای می باشند که می توان آنها را به عنوان " الگوهای مرجع" نام گذاری نمود. وجه اشتراک دو الگوی مرجع توسعه پایدار، این است که عناصر هر دو الگو، به صورت طبیعی و خدادادی می باشند و وجه تمایز آنها در قابلیت تجدید پذیری آنها است. عناصر الگوی توسعه پایدار معدن، تمام شدنی است، ولی عناصر الگوی توسعه پایدارکشاورزی تمام نشدنی است. از آنجاکه، الگوی توسعه پایدار، زمینه ساز سایر الگوها مثل:" توسعه پایدار اقتصادی" و " توسعه پایدار صنعتی" می باشد لذا، کشورهایی که خواهان پیشرفت و ترقی هستند، سعی می کنند تا از منابع طبیعی موجود درکشور خود، حداکثر بهره برداری را به عمل آورند و کمبودها و نیازهای خود را از طریق واردات تامین نمایند.

ویژگیهای الگوی مرجع توسعه پایدار
الگوهای مرجع توسعه پایدار، منشاء تولید و توسعه و عامل شکل دهنده سایر الگوها می باشند و در طول دوران مختلف جامعه بشری به اشکال مختلف به نیاز انسانها پاسخ می دهند. بدین لحاظ، الگوهای مرجع توسعه پایدار، دارای ویژگی هایی هستند که می توان آنها را در چهارگروه دسته بندی نمود:

1- از نظر ماهیت، ارزش ذاتی دارند.
عناصر تشکیل دهنده در الگوهای مرجع توسعه پایدار، ذاتاً دارای ارزش است. به عبارت دیگر، به دلیل محدودیت منابع و کمیابی آن و قابلیت استفاده از منابع طبیعی به شکلهای مختلف، مطلوبیت مصرف، ارزش مبادله ای و قابلیت ذخیره سازی آنها، سبب می شود تا ارزش ذاتی خود را آشکار سازند.
2- میدان گاه نوآوری و خلاقیت هستند.
برای ساخت و تولید ابزارهای دقیق و تجهیزات هوشمند، دانش شرط لازم است، ولی کافی نیست. زیرا، ابزار تحقق دانش، در گرو بکارگیری مواد معدنی استراتژیک می باشد. به عبارت دیگر، خلق یک اندیشه یا ایده جدید(خلاقیت) و تبدیل ایده به محصول(نوآوری)، وابسته به استفاده از مواد معدنی استراتژیک می باشد. در حقیقت از ترکیب چند فلز مثل: مولیبدن، کروم، کبالت، تنگستن، نیکل، تیتانیوم و سایر مواد معدنی استراتژیک می توان به "سوپر آلیاژها" یا " ابرآلیاژها" و " آلیاژهای هوشمند"، دست یافت و درتجهیزات و فناوریهای نوین مثل، توربین های گازی، مبدلهای حرارتی، هواپیما، فضاپیما، ماهواره و تجهیزات پزشکی، مورد استفاده قرار داد.
3- ارزش افزوده ایجاد می نمایند.
ارزش افزوده ثروتی است که از طریق فرآیند تولید بدست می آید و سبب می شود تا کارآیی، سودآوری و رضایت مشتری، افزایش یابد. به طور مثال، وقتی درفرآیند پرعیارسازی سنگ آهن از واحد تولید کنسانتره و گندله سازی، استفاده می شود. درحقیقت، ارزش افزوده را نیز با خود دارد. زیرا، در اثر عواملی مثل کیفیت و قابلیت کارکردی آن، ارزش محصول و ارزش مبادله ای آن، افزایش می یابد. به عبارت دیگر، بخشی از ارزش افزوده ایجاد شده، دراثر سرمایه گذاری و سرمایه بکار رفته در تولید محصول و بخشی دیگر، نیز ناشی از ریسک پذیری فعالیتهای اقتصادی می باشد. هر قدر، این تغییرپذیری با خلاقیت و نوآوری همراه باشد، ارزش محصول و ارزش مبادله آن، بیشتر می گردد.
4- سرحلقه زنجیره تولید می باشند.
عناصر تشکیل دهنده توسعه پایدار معدن، مثل مواد کانی و مواد آلی و عناصر تشکیل دهنده توسعه پایدار کشاورزی، مثل آب، خاک و هوا، سرحلقه زنجیره تولید می باشند که به عنوان خوراک و ماده اولیه صنایع مادر یا صنایع بزرگ و صنایع تبدیلی یا صنایع وابسته می باشند و سبب می گردند تا نیازهای اولیه و ثانویه جامعه بشری برآورده شود.

نقش مواد معدنی در رشد و توسعه
اگر، به سیر تحقق پیشرفت دانش بشری که "عصر سنگ" ، "مفرغ" و" آهن" را پشت سرگذاشته و درحال حاضر در "عصرتکنولوژی" قرار دارد و به سوی"عصر ذرات بنیادی" و "عصر بلورهای هوشمند" سیر می کند، توجه شود، درمی یابیم که یک وجه مشترک در تمامی دوره ها وجود دارد و آن این است که، برای ساخت و تولید ابزارها، لوازم، ماشین آلات و تجهیزات، از مواد معدنی استفاده می شود و گذشت زمان، تنها سبب می گردد تا برای تغییر و تبدیل مواد معدنی به محصولات مصرفی، شیوه ها و روش های نوین بوجود آید.

الگوی توسعه پایدار معدن
رهیافتی است که با "استفاده عالمانه ازمنابع معدنی"، نیازهای نسل فعلی جامعه را برآورده می سازد، "کیفیت زندگی" را ارتقاء می دهد و در نتیجه، "محیط زیست" و "منابع معدنی" را برای نسلهای آینده حفظ می نماید. دراین تعریف، چهار عنصرکلیدی نهفته است.
استفاده عالمانه از مواد معدنی، وقتی تحقق می یابد که در مقابل از دست دادن مواد معدنی به عنوان ثروت ملی، ثروت ملی دیگری، بدست آید.
ارتقاء کیفیت زندگی، با ارزش ذاتی مواد معدنی ارتباط پیدا می کند. زیرا، با بهره برداری از معادن، آبادانی، رفاه عمومی و اشتغال بوجود می آید.
حفظ محیط زیست، ازطریق همزیستی مسالمت آمیز انسان با طبیعت و رعایت نمودن استانداردهای زیست محیطی صورت می گیرد.
حفظ منابع معدنی برای نسلهای آینده، با استخراج منطقی و بهره برداری بهینه از منابع معدنی، تحقق می یابد.