سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

که در این میان کشورهای چین، روسیه، کره‌جنوبی، استرالیا، ژاپن، آلمان و ژاپن دیده می‌شود. چرا تولید فولاد جهانی و در کنار آن تولید برخی کشورهای توسعه‌یافته، با کاهش روبه‌رو شده و ایران تولید فولادش را افزایش داده است؟ آیا این روند، فرصتی برای ایران به‌شمار می‌آید یا اینکه رشد فولاد در شرایط کنونی، اشتباه است و باید همگام با روند جهانی (کاهش تولید) حرکت کرد؟
فولاد به‌دلیل استفاده در طرح‌های زیرساختی و محصولات پایه و نهایی، فلزی استراتژیک و اساسی به شمار می‌رود و از این‌رو، به‌عنوان شاخص مهم توسعه اقتصادی و صنعتی کشورها در نظر گرفته شده است. در واقع هر کشوری که میزان مصرف این محصول را بالا ببرد، به این معنا خواهد بود که با توسعه بیشتر اقتصادی و صنعتی روبه‌رو خواهد شد. اکنون متوسط مصرف فولاد جهانی حدود ۴۰۰ کیلوگرم و در ایران حدود ۲۳۵ کیلوگرم است. این شاخص در برنامه چشم‌انداز ۱۴۰۴، ۴۹۹ کیلوگرم پیش‌بینی شده است. سال‌های اخیر، ظرفیت‌های جدیدی از سوی بخش خصوصی و دولتی (۲۴میلیون تن) ایجاد شده و با توجه به نتایج اطلس فولاد ایران، حدود ۲۱۳ واحد تولیدی در صنعت فولاد (اعم از شمش، ناودانی، آهن اسفنجی، گندله، تیرآهن، ورق گرم، نبشی، میلگرد و... ) و نیز حدود ۱۹۱ شرکت تامین‌کننده (شامل سیستم اتوماسیون، توزین، کاتالیست، غلتک، خدمات آزمایشگاهی، ساخت جرثقیل، ریخته‌گری، تامین آهن قراضه و... ) فعالیت می‌کنند که به دلیل رکود جهانی فولاد و رکود داخلی در ساخت‌وسازها، ظرفیت‌ها با مقداری فاصله به سمت تولید اسمی حرکت می‌کند و با برداشته شدن چالش‌ها، این امر به‌طور کامل قابل تحقق است، در عین حالی که ظرفیت‌های جدید فولادی به مرحله بهره‌برداری می‌رسند. روند فعلی افزایش تولید فولاد حاکی از این است که کشورمان مسیر رشد و توسعه را طی می‌کند این روند اما هنوز کند است و با توجه به ظرفیت‌های فراوان کشور برای فعالیت‌های عمرانی (ساخت‌وساز مسکونی در روستاها و شهرهای متوسط، احداث خانه‌های جدید، طرح‌های توسعه نیمه‌تمام، طرح‌های تدوین شده و در حال تدوین، حمل‌ونقل ریلی و توسعه صنایع پایین‌دستی)، قابلیت رشد جهشی مصرف فولاد وجود دارد و در نتیجه، رشد فعلی می‌تواند به چندین برابر برسد. این رشد در ایران خلاف برخی کشورها که مسیر توسعه صنعتی و اقتصادی را طی کرده‌اند، برای رسیدن به توسعه مطلوب، ضروری است و بنابراین، چندان غیرطبیعی نیست. همچنین با توجه به نیازهای داخلی فعلی -که اکنون حدود ۱۰میلیون تن واردات فولاد داریم- و نیاز کشورهای همسایه به فعالیت‌های عمرانی، این فرصتی طلایی برای سرمایه‌گذاری و رشد جهشی در این صنعت است که می‌تواند اقتصاد صنعتی ایران را شکوفا کند. برخورداری از مزیت‌های ویژه در ایران برای توسعه صنعت فولاد مانند انرژی فراوان، نیروی متخصص و تحصیلکرده، منابع معدنی غنی، مناطق وسیع و ویژه برای احداث کارخانه‌های فولاد در سواحل جنوبی و نیز دسترسی به آب‌های آزاد، بارها از سوی کارشناسان امر اعلام شده و همه این عوامل، زمینه را برای توسعه جهشی صنعت فولاد فراهم می‌کنند. گرچه بازار فولاد در دنیا و ایران با وضع نامساعدی روبه‌رو است و با راهکارهای انجام‌شده، این صنعت از آسیب‌های سنگین دور شده و با روش کج‌دار و مریز روزگار می‌گذراند اما به نظر می‌رسد این دوران طولانی نباشد و صنعت فولاد دوباره احیا شود. از این رو، ضروری است سرمایه‌گذاری‌ها در شرایط رکود فعلی به این سمت هدایت و برنامه‌ریزی‌های تدوین شده برای ظرفیت‌سازی‌ها محقق شود تا به محض خروج اقتصاد از رکود، کارخانه‌ها به سرعت وارد مرحله تولید شده و محصولات روانه بازار شوند. البته ظرفیت تولید محصولات فولادی ساختمانی در کشور به اندازه کافی رشد پیدا کرده و در صورت تحرک اقتصاد و رونق بخش ساخت‌وساز و طرح‌های عمرانی، این واحدها به راحتی می‌توانند با ظرفیت کامل فعالیت کنند. موضوع دیگر، ایجاد اشتغال بالای صنعت فولاد است که به ازای هر تن تولید فولاد، بین ۱۰ تا ۱۷ نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم وارد چرخه اشتغال می‌شوند و همین ویژگی باعث شده تا همه کشورهای صنعتی، صنعت فولاد را جزو صنایع اولیه توسعه خود جای دهند. در کشور ما نیز با ظرفیت‌سازی‌های انجام‌شده و در حال انجام، در صورت فعال‌سازی کامل آنها، اشتغال مطلوبی در این حوزه ایجاد خواهد شد.

  منبع : صمت