سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

(البته در سال‌های اخیر روش‌های دیگری نیز توسط شرکت‌های خصوصی به ایران منتقل شده و هم اینک نیز در حال فعالیت هستند.) اما نکته‌ای که در سراسر جهان از سوی تولیدکنندگان فولاد به‌ویژه فولاد خام مورد تاکید قرار داشته و موسم آن نیز برای تولیدکنندگان داخلی رسیده، هم راستایی پیشرفت‌های این صنعت با مفاهیم جدید و روز اقتصاد و مهم‌تر از آن مسائل زیست محیطی است. نکات زیست‌محیطی به آن سبب اهمیت بیشتری یافته‌اند که مقوله انسان و محیطی که در آن زندگی می‌کند، در کانون توجه قرار گرفته است به طوری که امروزه کمتر سازمانی این جسارت را به خود می‌دهد که سخن از توسعه به میان آورد، اما نقش مسوولیت اجتماعی را نادیده انگارد. شاید به جرات بتوان گفت که تعدد روش‌های تولید فولاد و بهبودی که به‌طور مستمر شاهد آن هستیم، علاوه‌بر فشارهای رقابتی، به‌دلیل پاسخگو شدن شرکت‌ها و سازمان‌ها به حوزه مسوولیت اجتماعی است.

از سوی دیگر با توجه به اصل رقابت در بازارهای جهانی، همواره شاهد بالابردن استانداردهای تولید برای کاهش مصرف انرژی و‌ ارتقای کیفیت محصول به‌منظور ارائه تولیدی قابل رقابت هستیم. به نظر می‌رسد رشد روز افزون علم و تکنولوژی سبب بروز نیازها و خواسته‌های جدید از صنعت فولاد شده و توقعات از این صنعت را بالا برده است. از مهم‌ترین این نیازها می‌توان به ارتقای کیفیت محصولات صنایع پایین دستی، افزایش سرعت تولید، کاهش مصرف انرژی، افزایش بازدهی تولید سایر صنایع و ساخت فولادهایی برای تامین خواص مکانیکی مطلوب نظیر استحکام بسیار بالا، انعطاف‌پذیری بیشتر و... اشاره کرد. شرکت‌های بزرگ فولادی نیز برای پوشش تقاضاهای مبتنی بر فناوری، تحقیقاتی در جهت بهبود و توسعه فرآیندهای موجود، روش‌های جدید تولید، توسعه بازار و پاسخ به نیازهای جدید بازار، کاهش میزان آلایندگی، تحقیقات در عرصه بازیابی مواد، تلاش برای حذف برخی فرآیندهای موجود همچون جایگزینی سنگ‌آهن به جای گندله در واحدهای احیای مستقیم و مواردی از این دست را آغاز کرده‌اند که چنین نگاهی موجب رشد چشمگیر و چندجانبه صنعت فولاد در دنیا شده است. در این میان، برخی شرکت‌های پیشرو در فناوری تولید فولاد، به حذف برخی از فرآیندها در تولید این فلز پرمصرف روی آورده‌اند که این امر کاهش مصرف انرژی برق، ‌آب و کاهش گازهای خروجی مضر را به همراه دارد. با توجه به این موارد، کشور ما نیز برای تحقق ظرفیت 55 میلیون تنی تولید فولاد، ناگزیر به بهره‌گیری از دستاوردهای این حوزه است. هرچند باید اذعان کرد که طی دو سال و نیم اخیر که اینجانب مسوولیت هدایت ایمیدرو را برعهده گرفته‌ام، با همت مدیران این حوزه ابتدا بر جانمایی پروژه‌های جدید (همچون استفاده از سواحل جنوبی کشور)، سپس بر استفاده از تجهیزاتی که مصارف انرژی را به حداقل ممکن می‌رساند، تاکید ورزیده‌ایم تا واحدهایی که در سال‌های آتی وارد مدار تولید می‌شوند، بتوانند محصولی استاندارد و قابل رقابت به بازارهای هدف ارائه کنند. اما همزمان پیگیری‌هایی برای مطالعه سیستم‌های نوین از جمله روش به اصطلاح خشک - که مصرف آب را به حداقل می‌رساند- و همچنین روش‌هایی برای پرعیارسازی سنگ‌آهن‌های کم عیار و باطله در فرآیند تولید فولاد و... صورت گرفته و در دست انجام است. از سوی دیگر با توجه به ذخایر عظیم زغال‌سنگ در ایران به‌ویژه حوزه طبس که میلیارد‌ها تن از این ماده معدنی را در خود جای داده، استفاده از روش‌هایی که از زغال‌سنگ استفاده می‌کند از اولویت خاصی برخوردار است؛ با این توضیح که در افق چشم‌انداز بخشی از هدف توسعه صنعت فولاد، از مسیر زغال سنگ به دست خواهد آمد. جملگی روش‌های فوق در کنار ملاحظات زیست محیطی، ‌همواره «عامل» تولید محصول رقابتی را همراه دارند. به واقع تولید محصول بدون منظور کردن عوامل تاثیرگذار در قیمت تمام شده، امری به دور از منطق اقتصادی تلقی می‌شود و نمی‌توان کارخانه‌ای را خارج از اصل رقابت بنا نهاد. حال که با همت دولت یازدهم و حمایت‌های مقام معظم رهبری، شرایط برای ورود دانش فنی و‌ منابع مالی مهیا شده، ‌باید نهایت بهره را از شرایط موجود برد و زمینه را برای تولید محصولی فراهم کرد که میان تولیدات انبوه رقبای خارجی قابلیت عرض اندام داشته باشد.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد- 24 شهریور 95- باشگاه مدیران