سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

فولاد صنعت مادر

حضور صنایع معدنی و به ویژه فولاد- به عنوان صنعت مادر- سبب تحرک بخشی به توسعه مناطق مختلف شده اند و این امر در استان های مرکزی همچون اصفهان، یزد،‌ کرمان و خوزستان قابل مشاهده است. هر کدام از شرکت های بزرگ فولادی کشور با هزاران شرکت در بالادست و پایین دست همکاری دارند و از این روست که ایجاد هر شغل در بالادست صنعت فولاد، تا 10 شغل به طور غیر مستقیم را ایجاد می کند. اکنون مناطق شرقی کشور در آستانه چنین تحولی هستند به گونه ای که توسعه برمبنای امور زیربنایی و زنجیره معدن و صنایع معدنی تجربه کنند. هرچند مقدمات این پدیده از سال های پیش در معادن سنگان (واقع در خراسان رضوی) مهیا شده است. امروزه سنگان در حال ایجاد ظرفیت برای تولید 17.5 میلیون تن کنسانتره و 15 میلیون تن گندله سنگ آهن است که انتقال آب به این مناطق (که از استان های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی می گذرد)،‌ حیات بخش توسعه پایدار آن نواحی خواهد شد. مجتمع معدنی سنگان تاکنون 7هزار شغل ایجاد کرده و تا پایان امسال با افتتاح دو کارخانه کنسانتره و گندله سنگ آهن، دو هزار شغل جدید اضافه خواهد کرد و بدین ترتیب تعداد اشتغال سنگان به 9هزار نفر خواهد رسید.

نکته قابل توجه حضور همزمان استانداران سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی و مدیر عامل آبفای کشور (معاون وزیر نیرو) در کنار رییس هیات عامل ایمیدرو در برنامه امضای تفاهمنامه طرح ملی نمک زدایی و انتقال آب از دریای عمان به سه استان خاوری است. همچنین شرکت هایی که اکنون در حال سرمایه گذاری در احداث کارخانه های فرآوری سنگ آهن هستند، آماده ایفای سهم خود در این پروژه 1500 کیلومتری شده ا ند.

بهره گیری از تجربه انتقال آب از خلیج فارس

در سوی دیگر کشورمان، شرکت های معدنی و صنعتی گل گهر، ملی صنایع مس ایران و معدنی و صنعتی چادرملو اعضای اصلی سرمایه گذار در خط انتقال آب از خلیج فارس به مناطق مرکزی هستند. پیش بینی شده فاز نخست این خط تا انتهای امسال به سیرجان (استان کرمان) برسد و پس از آن در سال 99 وارد چادرملو در استان یزد شود که به گفته خداداد غریب پور رییس هیات عامل ایمیدرو، این شرکت ها تجربه ای گرانسنگ در اجرای پروژه انتقال آب دارند که می تواند به پروژه جدید در مناطق شرقی کمک شایانی کند.

در همین حال استان سیستان و بلوچستان که در ابتدای خط انتقال آب از دریای عمان قرار دارد، طی سال های اخیر شاهد اجرای 30هزار کیلومتر مربع اکتشاف معدنی از سوی ایمیدرو شده است هرچند این عملیات از نیمه دوم سال گذشته افزایش بیش از 2برابری یافته و از 82هزار کیلومتر مربع عبور کرده است. بر اساس اکتشافات صورت گرفته،‌ این استان توانمندی های معدنی به ویژه در ذخایر مس دارد که می تواند بخشی از اهداف کلان این صنعت را برعهده گیرد و نقش آفرینی افزون تری در حوزه معدن کند.

سواحل مکران در چابهار نیز میزبان توسعه فولادسازی در کشور است و طی سال های گذشته پروه فولاد مکران را وارد فاز اجرایی کرده است. علاوه بر این، بندر این منطقه چندی پیش شاهد امضای قرارداد ساخت نخستین ترمینال مکانیزه مواد معدنی در بندر شهید بهشتی بود که این امر فرایند توسعه حمل و بارگیری مواد معدنی و صنایع معدنی در نوار شرقی را قوت بخشیده است.

همگرایی بخش دولتی و خصوصی

در چنین شرایطی، مسیر آبادانی سه استان شرقی با پروژه ملی نمک زدایی و انتقال آب از دریای عمان و عبور آن از سیستان و بلوچستان،‌ خراسان جنوبی و خراسان رضوی،‌ آغازگر احیای این مناطق در حوزه آب شرب و صنعتی شده است. در این میان اتحاد مشترک نهادهای دولتی از جمله استانداری ها، وزارت صنعت معدن و تجارت همچنین وزارت نیرو به همراه حضور شرکت های خصوصی در این طرح ملی، نوید بخش اجرای این طرح 1500 کیلومتری است. طرحی 2.5 میلیارد یورویی که در سه فاز قرار است 750 میلیون متر معکب آب را نمک زدایی و انتقال دهد. این پروژه در دل خود انتقال دانش از پروژه خلیج فارس و کسب تجربه جدید را نیز دارد. همزمان منافع مادی همچون درآمدزایی و ایجاد تحرک در طرح های زیربنایی و نیز منافع اجتماعی و امنیتی به سبب ایجاد شغل دارد. به بیانی دیگر، حوزه های شرب و صنعتی از این مسیر در جهت توسعه اجتماعی و کاهش مهاجرت نیز بهره می برند و البته چنین پروژه ای منافع کلان کشور در ایجاد امنیت را نیز به همراه خواهد داشت که مورد توجه حاکمیت خواهد بود.