سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

 دلیل توجه خاص ایمیدرو به این دو کالای اساسی، در مورد فلز مس، بهره مندی ایران از منابع فراوان این فلز به دلیل قرار گرفتن بر روی کمربند مس جهان و در اختیار داشتن رتبه نهم جهانی از نظر ذخایر معدنی آن می باشد. در رابطه با فلز انرژی‌بر اما پاک آلومینیوم نیز، ماهیت انرژی بر آن و سهم حدود 40 درصدی انرژی از قیمت تمام شده این فلز به ویژه در شرایطی که ایران دارای رتبه اول ذخایر گاز طبیعی جهان می باشد (در سال 2013 رتبه ایران از دوم در ذخایر گاز طبیعی جهان به اول ارتقا یافت)، علت مهم توجه ایمیدرو به این صنعت بوده است. گاز طبیعی در آینده در کنار زغال سنگ مهم ترین سوخت مورد استفاده برای تولید برق در جهان با رشدی فزاینده خواهد بود. از طرفی بر اساس پیش بینی های معتبر امروز، توسعه آتی تولید آلومینیوم جهان در مراکز انرژی مستقر می باشد و نه در مراکز معدنی دارای بوکسیت (بوکسیت سنگ معدنی آلومینیوم است که ابتدا در پالایشگاه یا refinery به پودر آلومینا تبدیل و سپس از این پودر در واحدهای ذوب یا smelter، فلز تولید می شود) چرا که بوکسیت در جهان فراوان و برای تولید اقتصادی حداقل 300 سال فلز آلومینیوم کافی است. هم چنین آلومینای تولیدی از بوکسیت امکان حمل و نقل دارد پس شرکت های آلومینیوم کم و بیش هزینه یکسانی را برای آلومینا می پردازند، در حالی که انرژی یا برق کالایی منطقه ای است و با سهم بالایی که در تولید شمش دارد می تواند هزینه های تولید آلومینیوم را رقابتی یا غیررقابتی نماید. بنابراین تلاش ایمیدرو استفاده حداکثری از این مزیت خدادای کشور برای ایجاد توسعه و تولید رشد اقتصادی بیشتر یا GDP از طریق افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم است به طوری که بتوانیم هم چون دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس به جایگاهی شایسته در باشگاه تولیدکنندگان این فلز در دنیا دست یابیم.
روش انجام تحقیق حاضر شامل مطالعه منابع مختلف اطلاعاتی معتبر شامل اخبار اقتصادی و به ویژه آخرین رویدادهای صنعتی جهان مرتبط با دو فلز آلومینیوم و مس شامل تولیدات، سرمایه گذاری ها، طرح های توسعه، ادغام ها و غیره...، استخراج موارد مرتبط و تأثیرگذار بر قیمت این دو کالا و ‌بررسی میزان تأثیر هر کدام، اولویت بندی و سرانجام جمع بندی عوامل مثبت و منفی مؤثر بر بازار فلزات در بازه زمانی روزانه می باشد. مهم ترین منابع استفاده شده شامل اخبار منتشر شده در سایت های مختلف خبری مانند reuters.com، metalsnews.com، metalbulletin.com، copperinvesting.com، bloomberg.com، mining.com و چندین منبع دیگر بوده است.
در اینجا لازم است برای استفاده بهینه از مطالب ارایه شده در این گزارش چند توضیح کوتاه آورده شود:
1- یکی از علت های مهم تغییر قیمت فلزات، تغییرات نرخ ارزهای عمده مبادلاتی جهان مانند دلار و یورو است که در متن زیر در بسیاری از موارد به آن اشاره شده است. تأثیر این تغییرات این گونه است: از آنجا که عمده تبادلات فلزات پایه به ویژه در بورس لندن با واحد دلار انجام می شود، تضعیف دلار منجر به افزایش قدرت خرید مشتریان دارای دیگر واحدهای پولی مثلاً یورو (اتحادیه اروپا)، یوان (چین)،... شده، بدین معنی که صاحبان این ارزها مقدار بیشتری فلز که با دلار ارزان تر فروخته می شود را می توانند در بورس خریداری نمایند. حال هر چه به طور مثال یورو یا یوان تقویت شود (ارزش آن ها بیشتر شود)، قدرت خرید فلزات برای به ترتیب اروپا و چین به عنوان دو متقاضی بزرگ فلزات پایه بالا رفته و تقاضای فلزات بهبود می یابد. حال اگر دلار تقویت شود، توان خرید این کشورها کاهش می یابد چون فلزات برای آن ها گران تر تمام می شوند. از طرفی بهبود یا افت وضعیت اقتصادی هر کشور به ترتیب منجر به تقویت یا تضعیف واحد پولی آن نسبت به دیگر ارزها می شود و به طور مثال هم اکنون که اتحادیه اروپا با بحران مالی مواجه است، شاهد تضعیف شدید یورو در برابر دلار پس کاهش قدرت خرید اتحادیه و در نتیجه کاهش تقاضای فلزات می باشیم چرا که اروپا یکی از مصرف کنندگان عمده فلزات صنعتی به ویژه آلومینیوم و مس است. پس به طور خلاصه افزایش یا کاهش ارزش ارزهای جهانی به ویژه دلار و یورو از عوامل تأثیرگذار بر قیمت فلزات پایه بوده به طوری که قیمت فلزات پایه با تقویت یورو و تضعیف دلار افزایش و برعکس با تضعیف یورو و تقویت دلار کاهش می یابد.
2- آربیتراژ (arbitrage) به معنی اختلاف قیمت فروش فلزات در بورس لندن و بورس شانگهای بوده و هر چه بیشتر باشد یعنی قیمت فروش فلزات در چین بالاتر از قیمت فروش آن در بورس لندن LME می باشد و این منجر به افزایش واردات چین، ترغیب ذخیره سازی توسط این کشور و در نتیجه رشد تقاضا (اگرچه که این تقاضا ظاهری باشد نه واقعی) و در نهایت افزایش قیمت فلزات می شود.
3- دلیل اینکه در این گزارش تأثیر عوامل مرتبط با اقتصاد کلان (macroeconomics) از جمله رشد اقتصادی کشورهای دارای اقتصاد تأثیرگذار، شاخص های نشان دهنده رشد تولیدات صنعتی (PMI یا Purchase Managers Index یا شاخص مدیرانِ خرید)، آمار ساخت و ساز اقتصادهای بزرگ جهان،‌ ترازهای تجاری و ...، بیشتر با قیمت فلز مس سنجیده می شود تا آلومینیوم این است که مس نسبت به اقتصاد جهانی بسیار تأثیرپذیرتر از آلومینیوم بوده و حتی به گونه ای به عنوان شاخص اقتصاد امروز جهان شناخته می شود. آلومینیوم دارای ثبات قیمتی بالاتری از مس بوده و عمدتاً از اصول خاص حاکم بر بازار خود شامل عمدتاً عرضه و تقاضا تأثیر می پذیرد و همین امر نوعی حاشیه امن یا مزیت برای سرمایه گذاران صنعت آلومینیوم ایجاد نموده است. البته نباید تصور نمود که شاخص های اقتصادی جهان بر قیمت آلومینیوم هیچ اثری ندارند و همان طور که دیده ایم،‌ رکود جهانی سال 2007 و 2008 منجر به افت شدید قیمت تمامی فلزات پایه از جمله هر دو فلز مس وآلومینیوم شد، با این حال نوسانات مس با اقتصاد جهانی، شدیدتر است.
3- یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر قیمت فلزات طی سال های اخیر قرار داشتن بازار در وضعیت قیمت کاهشی یا backwardation و یا شرایط قیمت افزایشی یا Contango بوده است. اگر قیمت فروش نقدی کالایی (مثلا مس) نسبت به قیمت فروش آتی آن (مثلا فروش سه ماهه) بیشتر باشد، حرکت قیمت در بازار رو به کاهش است و به این شرایط قیمت کاهشی یا backwardation گفته می شود و این وضعیت به دلیل افزایش مقطعی شدید تقاضای فعلی برای آن کالای خاص و یا به دلیل کمبود موقت عرضه روی می دهد. بنابراین شرایط قیمت کاهشی بر قیمت های فلز یا کالای مورد بررسی، اثر مثبت دارد چرا که در این شرایط، تجار تمایل دارند تا حتی با پرداخت هزینه بالاتر از قیمت نرم بازار و به دلیل دریافت نشانه هایی مبنی بر احتمال بروز کمبود کوتاه مدت عرضه آن کالا یا افزایش تقاضا برای آن، فلز موجود در بورس را با هر قیمتی به دست آورند. برعکس این شرایط، وضعیتی است که طی آن قیمت فروش آتی فلز در بورس لندن نسبت به قیمت نقدی آن بالاتر باشد که به آن شرایط قیمت افزایشی یا Contango گفته شده و اغلب در پی بالا رفتن مقطعی موجودی کالا در بازار و عرضه آن و ایجاد مازاد موقتی به وجود می آید و شرایط قیمت افزایشی بر قیمت آن کالا اثر منفی دارد.
3- قیمت های مس و آلومینیوم آورده شده در این گزارش بر اساس قیمت سه ماهه بورس فلزات لندن می باشد.

ژانویه:
3 ژانویه 2014-
مس) عوامل منفی شامل تضعیف یورو، آمار نامناسب تولیدات صنعتی دسامبر چین، افت 11 درصدی سالیانه واردات یازده ماهه اول سال 2013 کاتد مسی چین از شیلی، رشد 20 درصدی تولید مس زامبیا (بزرگ ترین کشور تولیدکننده آفریقا) در 10 ماهه اول 2013 تا 808 هزار تن (هرگونه رشد تولید در شرایط رکود به زیان قیمت ها است) علی رغم عوامل مثبت شامل رشد بالای واردات مس چین از شیلی در نوامبر 2013 و افت موجودی های بورس لندن، قیمت مس را تا 7322 دلار کاهش داد.
آلومینیوم) عوامل منفی شامل تضعیف یورو، آمار نامناسب تولیدات صنعتی دسامبر چین و رشد موجودی های بورس لندن، علی رغم اعمال تعرفه های جدید بالاتر برق برای واحدهای ذوب آلومینیوم غیربهره ور چین و احتمال تعطیلی برخی واحدهای ذوب در پی آن، قیمت آلومینیوم را تا 1787 دلار کاهش داد.
6 ژانویه 2014-
مس) عوامل منفی شامل افت بازار سهام آسیا، تاثیر نامطلوب افت تولیدات صنعتی چین (شاخص PMI) در دسامبر، تضعیف یورو،‌ تقویت دلار و علی رغم ادامه افت موجودی های بورس لندن و شانگهای، قیمت مس را تا 7313 دلار کاهش داد.
آلومینیوم) عوامل منفی شامل افت بازار سهام آسیا، تاثیر نامطلوب افت تولیدات صنعتی چین (شاخص PMI) در دسامبر، تضعیف یورو،‌ تقویت دلار و رشد تولید سال 2013 شرکت Alba بحرین تا 913 هزار تن (رشد تولیدات در شرایط رکود به زیان قیمت ها است) علی رغم عوامل مثبت شامل افت موجودی های بورس لندن قیمت آلومینیوم را تا 1761 دلار کاهش داد.
7 ژانویه 2014-
مس) عوامل مثبت شامل ادامه افت موجودی های بورس لندن علی رغم احتمال عدم تصویب طرح توسعه گسترده شبکه خطوط ولتاژ فوق بالای انتقال برق در چین* قیمت مس را تا7334 دلار بالا برد.
* این شبکه مخصوص انتقال برق 1000 کیلوولت AC و 800 کیلوولت DC بوده و قرار بود با سرمایه گذاری حدود 500 میلیارد دلار توسط دولت چین انجام پذیرد. مصرف سیم و کابل مسی در شبکه سراسری برق چین طی سال های گذشته رو به کاهش بوده (احتمالا به دلیل جایگزینی با آلومینیوم) به طوری که از 21% در 2009 که سهم مصرف مس در این بخش بوده به 15% در 2012 کاهش یافته و برآورد ادامه این روند تا 8% در 2020 می رود. در سال 2020 سهم مصرف سیم و کابل مسی در سایر بخش ها شامل صنایع سنگین 34.3%، ساختمان سازی 24% و ارتباطات 27% می باشد و ارزش بازار سیم و کابل مسی چین به حدود 130 میلیارد دلار در 2020 می رسد.
آلومینیوم) عوامل مثبت شامل ادامه افت موجودی های بورس لندن، راه اندازی واحد نورد آلومینیوم 590 میلیون دلاری طرح Maaden عربستان با ظرفیت تولید 380 هزار تن ورق آلومینیومی (توسعه واحدهای پایین دستی به معنی افزایش تقاضا برای محصولات نهایی و به نفع قیمت ها است) و اعلام تعلیق تولید در واحد ذوب Aldel هلند به دلیل بالا بودن هزینه های تولید، کاهش 23 درصدی تولید آلومینیوم 10 ماهه اول 2013 هند و افت 5 درصدی تولید آلومینیوم جهان در ژانویه – نوامبر 2013 (کاهش تولیدات در شرایط رکود به نفع قیمت ها است)، علی رغم عوامل منفی شامل کاهش 22 درصدی مصرف آلومینیوم 10 ماهه اول 2013 هند علی رغم رشد 7 و 6 درصدی تقاضای این کشور در دو سال قبل آن، قیمت آلومینیوم را تا 1780 دلار بالا برد.
8 ژانویه 2014-
مس) عوامل مثبت شامل افت موجودی های بورس لندن، برآورد Barclays مبنی بر احتمال رشد شدید مصرف مس چین در صورت ادامه طرح توسعه شبکه برق چین (دولت چین اعلام نموده 62 میلیارد دلار در سال جاری برای توسعه شبکه برق هزینه می نماید)، افزایش 7.5 درصدی صادرات مس شیلی در نوامبر در پی افزایش خرید مشتریان، علی رغم عوامل منفی شامل احتمال آسان گیری دولت در اجرای قوانین منع صادرات مواد خام اندونزی که می تواند دسترسی به کنسانتره مس تولید معادن این کشور را نسبت به آنچه تصور می شد تسهیل نماید، افزایش تولیدات و راه اندازی طرح های توسعه که هرگونه افزایش تولید در شرایط رکود به زیان قیمت های مس است شامل: برنامه راه اندازی مجدد واحد ذوب مس Pasar فیلیپین که دو ماه پیش در اثر طوفان آسیب دیده بود (120 هزار تن ظرفیت تولید)- آغاز به تولید طرح تولید مس Kipoi کنگو در سه ماهه دوم سال جاری (تولید 50 هزار تن از روش SX/EW)- رشد 6.5 درصدی سالیانه تولید مس شیلی در نوامبر 2013 تا 510 هزار تن، به تاخیر افتادن اجرای قانون منع صادرات کنسانتره مس کنگو تا پایان دسامبر 2014 که امکان دسترسی آسان تر به تولید مس این کشور را فراهم می آورد، قیمت مس را تا 7355 دلار بالا برد.
آلومینیوم) عوامل مثبت شامل ادامه افت موجودی های بورس لندن، علی رغم عوامل منفی شامل مازاد قراضه در بازار اروپا* قیمت آلومینیوم را تا 1782 دلار بالا برد.
* علت بروز این مازاد موجودی کافی قراضه به دلیل زمستان ملایم تر در اروپا نسبت به سال های قبل بوده است که جمع آوری قراضه توسط افراد متفرقه که از منابع اصلی تامین قراضه است را تسهیل نموده بود. اغلب زمستان فصل کمبود قراضه است اما زمستان 2014 بازار با مازاد آن مواجه بود.
9 ژانویه 2014-
مس) عوامل منفی شامل اعلام افزایش دیون دولت های استانی چین به دولت مرکزی تا حدود 3 میلیارد دلار با رشد 70 درصدی طی سه سال گذشته، تقویت دلار، افت شاخص قیمت تولیدکننده چین علی رغم عوامل مثبت شامل سومین هفته اعتصاب بنادر شیلی و اختلال در ارسال محموله های کنسانتره مس و افت موجودی های بورس لندن، قیمت مس را تا 7263 دلار کاهش داد.
آلومینیوم) عوامل منفی شامل اعلام افزایش دیون دولت های استانی چین به دولت مرکزی تا حدود 3 میلیارد دلار با رشد 70 درصدی طی سه سال گذشته، تقویت دلار، افت شاخص قیمت تولیدکننده چین علی رغم عوامل مثبت شامل افت موجودی های بورس لندن، برآورد رشد بازار رینگ چرخ آلومینیومی با 8.5% نرخ رشد سالیانه توسط موسسه Research and Markets و ادامه رشد پرمیوم آلومینیوم در آمریکا به بالاترین در 10 سال* قیمت آلومینیوم را تا 1757 دلار پایین برد.
* دلیل عمده افزایش پرمیوم های فروش آلومینیوم در جهان که به ویژه در آمریکا چشم گیر بوده، کاهش تعمدی تولید توسط تعداد زیادی از تولیدکنندگان شمش آلومینیوم، استفاده از آلومینیوم به عنوان ابزار سرمایه ای در معاملات مالی و افزایش شدید تقاضای تجار برای این کالا در پی آن و هم چنین کمبود قراضه به ویژه در آمریکای شمالی بوده است.
10 ژانویه 2014-
مس) عوامل منفی شامل افت 2.3 درصدی واردات سال 2013 مس و محصولات مسی چین تا 4.54 میلیون تن، کاهش هزینه های TC/RC در داخل چین به دلیل مازاد عرضه کنسانتره، سرمایه گذاری Codelco برای سه برابر کردن تولید Salvador (تولید فعلی 60 هزار تن مس در سال) (رشد تولیدات در شرایط رکود به زیان قیمت ها است)، علی رغم عوامل مثبت شامل رشد 31 درصدی سالیانه واردات مس چین در دسامبر تا 441 هزار تن، افت موجودی های بورس لندن، اعلام فورس ماژور ارسال کاتد تولیدی واحد Zaldivar شیلی به دلیل ادامه اعتصاب کارگری در معادن این کشور (این واحد با تولید 140 هزار تن کاتد در سال متعلق به Barrick Gold است. سایر واحدهای مس متعلق به این شرکت شامل معدن Lumwana زامبیا و طرح Jabel Sayid عربستان است)، قیمت مس را تا 7257 دلار کاهش داد.
آلومینیوم) عوامل مثبت شامل ادامه افت موجودی های بورس لندن، نتایج مثبت مالی Alcoa در 2013 و برآورد رشد 7 درصدی بازارهای مصرف آلومینیوم در 2014 توسط این شرکت، احداث یک واحد تولید پلیت آلومینیومی مخصوص خودرو توسط Kobe Steel ژاپن در Tianjin چین با ظرفیت 100 هزار تن و سرمایه گذاری 220 میلیون دلاری (بهره برداری 2016- توسعه واحدهای پایین دستی به معنی افزایش تقاضا برای محصول نهایی و به نفع قیمت ها است)، قیمت آلومینیوم را تا 1760 دلار بالا برد.
13 ژانویه 2014-
مس) عوامل مثبت شامل اجرای جدی قوانین منع صادرات مواد خام اندونزی به ویژه کنسانتره مس، ادامه افت موجودی های بورس لندن، علی رغم عوامل منفی شامل افت 18 درصدی سالیانه درآمدهای صادراتی معدنی شیلی در دسامبر 2013 در پی افت قیمت های مس و افت 5 درصدی کل درآمد شیلی از محل صادرات معدنی در 2013 برابر با 44.2 میلیارد دلار، قیمت مس را تا 7275 دلار بالا برد.
آلومینیوم) عوامل مثبت شامل اجرای قوانین منع صادرات مواد خام اندونزی که می تواند منجر به کمبود جدی و رشد قیمت بوکسیت شود، اعلام سوددهی مناسب شرکت Chalco در 2013، ادامه رشد پرمیوم ها و ادامه افت موجودی های بورس لندن، علی رغم عوامل منفی شامل آغاز عملیات احداث طرح ذوب 5 میلیارد دلاری اندونزی* (افزایش تولیدات و توسعه در شرایط رکود به زیان قیمت ها است)، قیمت آلومینیوم را تا 1763 دلار بالا برد.
* این واحد تولید شمش آلومینیوم با سرمایه گذاری Nanshan Al. چین دومین تولیدکننده بزرگ آلومینیوم این کشور احداث شده و دارای نیروگاه 300 مگاواتی اختصاصی، یک اسکله، ریفاینری آلومینای 2.1 میلیون تن و یک واحد ذوب 570 هزار تنی خواهد بود.
14 ژانویه 2014-
مس) عوامل مثبت شامل ادامه افت موجودی های بورس لندن، ادامه تاثیر اجرای قوانین منع صادرات مواد خام اندونزی و افزایش صادرات کنسانتره مس و کاتد مسی برزیل در دسامبر در پی افزایش تقاضا، قیمت مس را تا 7329 دلار بالا برد.