سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

معدن و توسعه: طالع‌بینان چینی سال 2007 را سال خوک طلایی نامیدند و برای آنها این سال بسیار پربار بود، چون سرمایه چینی‌ها در این سال بیش از صددرصد رشد داشت و از آنجا که فلزات قیمتی مثل طلا نقش پررنگ و مثبتی در این امر داشتند، می‌توان سال گذشته را سال طلایی نامید.  امسال یعنی سال 2008 سال موش است. براساس طالع‌بینی چینی سال موش سال رونق کار و سرمایه است. یعنی می‌توان گفت امسال، سال شکوفایی و موفقیت صنایع فلزی نیز هست. البته تنها گذشت زمان مشخص می‌کند که آیا تجارت فلزات صنعتی نسبت به دوره تقریبا یکنواختی که در سال گذشته داشتند بهبود پیدا می‌کند یا خیر؟ نیاز چین و تقاضای جهانی پاسخگوی این سوال خواهد بود. 

• فلزات قیمتی: طلا
طی دوازده ماه گذشته قیمت طلا حدود 35 درصد افزایش یافته است. در آغاز سال 2007 قیمت طلا به علت افزایش قیمت نفت و کاهش ارزش دلار افزایش یافت، قبل از کاهشی که به علت تنش‌های بین‌المللی به‌وجود آمده بر سر مسائل سیاسی ایران و سوریه دچار آن شده در سه ماهه دوم سال نیز قیمت طلا همچنان ضعیف باقی ماند که علت آن افزایش فروش طلا از سوی بانک‌های مرکزی و امتناع شرکت‌های اعتباری از تقاضا برای سرمایه‌گذاری بر روی طلا به علت کاهش نقدینگی بود.  به هرحال در ماه ژولای نشانه‌های بازگشت طلا به جایگاه اصلی و در شان خودش آشکار شد و کاهش غیرمنتظره نرخ بهره از سوی دولت ایالات متحده، نوسانات بازار و کاهش ارزش دلار باعث شد تا قیمت طلا در ماه نوامبر به رکورد 845 دلار در هر اونس برسد. سرمایه‌گذاری در STGT که محل مبادله پول با شمش‌های طلاست 39 درصد افزایش پیدا کرد و به رکورد 628 متریک تن رسید. کاهش یک درصدی نرخ بهره وام و رساندن آن به 25/4 درصد توسط دولت ایالات متحده در سال گذشته باعث شد ارزش دلار آمریکا در برابر یورو در ماه نوامبر به 4967/1 دلار برسد که پایین‌ترین حد ارزش دلار در برابر این ارز قدرتمند اتحادیه اروپا در طول تاریخ بود.  چشم‌اندازی که برای طلا در سال 2008 پیش رو قرار دارد با توجه به اصولی که می‌گوید ارزش دلار در بخش عمده‌ای از این سال همچنان ضعیف باقی می‌ماند، منظره بازاری رو به ترقی و پررونق است. در مورد طلا رشد چشمگیری در تولیدات معدنی پیش‌بینی نشده است. همچنین با توجه به بحران اقتصادی پیش روی کشورهایی مانند ایالات متحده، پادشاهی بریتانیا و آلمان که بیشترین موجودی طلا را در اختیار خود دارند به نظر می‌رسد میزان فروش طلا توسط بخش‌های رسمی ضریب عرضه را ضعیف‌تر کند.  در سال 2008 همچنین این شانس برای طلا وجود دارد که صاحبان ارزهای خارجی از مبادله ارزهای خود با دلار به سمت مبادله آن با شمش

• نقره
قیمت نقره در دوازده ماه گذشته 16 درصد افزایش یافت. قیمت نقره عموما وابستگی زیادی به قیمت طلا دارد، اما چون نقره کاربردهای صنعتی زیادی (مثل چاپ و تولید فیلم، وسایل الکتریکی، باتری‌های مختلف و فوق رساناها) دارد، قیمت آن از وضعیت اقتصادی نیز تاثیر می‌پذیرد.  وقتی که آشفتگی بازارهای مالی در تابستان به اوج خود رسید، با توجه به اینکه سرمایه‌گذاران از تاثیر رکود اقتصادی بر تقاضا برای نقره مطلع بودند نسبت سرمایه‌گذاری بر روی طلا به نقره نسبتا افزایش یافت به‌طوری که این میزان در طول سه هفته اول ماه آگوست از 52 درصد به 56 درصد رسید. پیش‌بینی می‌شود تولید معادن نقره در سال 2008 بهبود یابد که در نتیجه آن حدود بازار نقره با حدود هزار تن مازاد مواجه می‌شود و این مسئله می‌تواند قیمت نقره را تا حدی تحت فشار قرار دهد. 

• فلزات پایه
آینده فلزات پایه تا حدی به بهبود اقتصاد ایالات متحده که نشانه‌های سقوط آن در سال 2007 مشاهده شد بستگی دارد. البته این آینده از وضعیت اقتصادهای در حال توسعه و توسعه‌یافته نیز مستقیما تاثیر می‌پذیرد.  در سه ماهه اول 2008، ادامه یافتن سستی اقتصاد جهانی و کاهش نیاز، موجب کاهش مصرف فلزات پایه خواهد شد در سه ماهه دوم سال به علت بهبود وضعیت عمومی اقتصاد و به اصطلاح پر شدن چاله‌های اقتصاد کلان قیمت فلزات پایه احتمالا بهبود می‌یابد. علاوه بر این، بخش مسکن ایالات متحده پیش‌بینی کرده است بازار فلزات پایه بعد از پایان زمستان در ایالات متحده بهبود پیدا می‌کند. احتمال رونق بخش مسکن در ایالات متحده موجب پیش‌بینی افزایش نیاز به فلزات پایه شده است. 

• مس
قیمت مس بعد از ثبت بالاترین رکورد تاریخ خود به میزان 8800 دلار برای هر تن در ماه می سال گذشته با توجه به افزایش موجودی‌ها و عرضه زیاد چین و به عبارتی کاهش نیاز این کشور، رو به نزول گذاشت. قیمت مس در طول سه ماهه اول سال 2007 تحت فشار گزارشات و اطلاعات مربوط به بازار کار و بخش مسکن ایالات متحده که نشان‌دهنده نزول اقتصادی بود قرار داشت و کاهش یافت. قیمت مس در ماه فوریه بر اثر افزایش واردات چین اندکی جهش یافت و به‌دنبال کاهش موجودی در LME بازار مس دچار کسری موجودی شد.  بازار ضعیف مسکن در ایالات متحده نشان‌دهنده کاهش نیاز به مس از سوی دومین کشور مصرف‌کننده بزرگ این فلز در جهان است. قیمت مس احتمالا به علت کاهش میزان موجودی‌ها و وضعیت نامشخص و متغیر اقتصاد جهانی و ایالات متحده همچنان بالا باقی بماند، در حالی‌که رشد نیاز چین که 23 درصد از تقاضای جهانی برای این فلز را به‌خود اختصاص می‌دهد و همچنین توسعه زیرساخت‌ها در کشورهای در حال توسعه می‌تواند قیمت مس را بیشتر شارژ کند. 

• نیکل
قیمت نیکل در سه ماهه دوم سال 2007 به علت کاهش تاریخی موجودی در LME و نیاز شدید جهان به فولاد ضدزنگ به بالاترین رکورد تاریخ خود رسید. 60 درصد از تقاضا برای نیکل مربوط به بخش تولید فولاد ضدزنگ است. از میانه‌های سال 2007 چند عامل باعث کاهش شدید قیمت نیکل شد. از جمله این دلایل، کاهش تقاضا برای فولاد ضدزنگ و گزارش افزایش تولید در آینده از سوی تولیدکنندگان نیکل بود. موسسه بین‌المللی مطالعات نیکل پیش‌بینی کرده است بازار نیکل در سال آینده با 100 هزار تن مازاد روبه‌رو شود. این موسسه همچنین میزان مازاد در سال گذشته را 120 هزار تن تخمین زده است.  در سال 2008، قیمت نیکل در ابتدا تحت تاثیر کاهش میزان موجودی LME و ادامه تاخیر در اجرا و توسعه چند پروژه مهم تولید نیکل قرار خواهد گرفت. پیش‌بینی می‌شود سهم زیادی از رشد تولیدات مربوط به توسعه معادن قدیمی و کم‌ارزش و پرهزینه در چین باشد. با توجه به افزایش تولیدات فولاد در سال جدید به علت افزایش نیاز که باعث بالاتر رفتن قیمت آن نیز می‌شود، بنابراین نیاز به نیکل اولیه نیز افزایش می‌یابد. 

• روی
قیمت روی در طول 12 ماه گذشته 43 درصد سقوط کرد. قیمت نقدی روی در LME در نوامبر سال 2006 به بالاترین رکورد تاریخ خود یعنی 4658 دلار در هر تن رسید که علت آن رکورد کاهش موجودی در LME بود، اما افزایش موجودی سبب کاهش شدید قیمت در طول سه ماهه اول سال 2007 شد. کاهش شدید صادرات روی از سوی چین در ماه مارس و افزایش واردات این کشور، به بهبود قیمت روی کمک کرد.  به هرحال با بهره‌برداری از معادن جدید و قدیمی روی در سال 2007، ظرفیت تولید بازار این فلز در سال گذشته تا حدود یک میلیون تن افزایش یافت. در حالی‌که رشد کشورهای آسیایی موجب افزایش نیاز به روی می‌شد، این جریان به‌وسیله بحران بخش مسکن و وام‌های بانکی در ایالات متحده خنثی شد.  پیش‌بینی می‌شود رشد تولیدات خودرو و توسعه زیرساخت‌ها در چین و هند همچنان زیاد باقی بماند که این امر موجب افزایش نیاز به ورقه‌های فولاد گالوانیزه به‌منظور استفاده در ساخت بدنه ماشین‌ها و کامیون‌ها می‌شود.  در هند، توسعه زیرساخت و بخش مسکن همچنان ادامه می‌یابد، به‌ویژه با نزدیک شدن به برگزاری مسابقات ورزشی کشورهای مشترک‌المنافع که در سال 2010 در این کشور برگزار می‌شود.  در ایالات متحده، پیش‌بینی می‌شود افزایش نیاز به فولاد گالوانیزه در بخش ساخت و سازهای غیرمسکونی کاهش نیاز به این آلیاژ را در بخش ساخت و سازهای مسکونی که در نتیجه رکود بازار مسکن این کشور است جبران کند. پیش‌بینی شده است بازار روی در سال 2007 با 37/0 میلیون تن مازاد روبه‌رو شود. قیمت روی از 4 هزار دلار در هر تن در شروع سال 2007 به 2700 دلار در هر تن در ماه سپتامبر کاهش یافت اما مجددا در ماه نوامبر تا 3100 دلار در هر تن بالا رفت. میانگین قیمت روی در سال 2008، 2800 دلار در هر تن پیش‌بینی شده است. 

• سرب
در ماه ژوئن سال 2006، سرب با کاهش 83 درصدی موجودی از حاشیه خارج شد و مورد توجه همگان قرار گرفت. این توجه ناگهان فتیله قیمت سرب را آتش زد و مانند موشک آن را به هوا فرستاد به طوری که ظرف 16 ماه قیمت این فلز 335 درصد افزایش یافت. این مسئله باعث شد موجودی سرب LME در ماه اکتبر به 20 هزار متریک تن برسد که این میزان فقط برابر با مصرف یک روز جهان از این فلز بود.  سرب تا اواسط اکتبر سال 2007 با 135 درصد افزایش قیمت بهترین نقش را در میان فلزات بازی کرد و بعد از آن قیمت این فلز در دو ماه پایانی سال به علت افزایش موجودی 40 درصد کاهش یافت. معدن سرب «مگلین» که 3 درصد از تولید معادن روی جهان را به خود اختصاص می‌دهد در ماه آوریل بسته شد.  این امر بعد از آنکه از سوی مقامات بهداشت صادرات روی از بندر Esprance به علت فوت پرندگان که ناشی از مسمومیت توسط روی گزارش شده بود متوقف شد، اتفاق افتاد. بعد از این اتفاق، قیمت سرب در سرتاسر سال به دنبال ارائه اخبار مختلف از وضعیت این معدن افزایش یافت تا اینکه در ماه نوامبر بعد از آنکه مسئولان اعلام کردند امیدوارند صادرات سرب معدن مگلین را از سال 2008 از طریق بندرگاه Fremantle از سر بگیرند و این خبر باعث شیب نزولی قیمت سرب شد.  قیمت سرب در سال 2008 می‌تواند حداقل 2150 یا 2000 دلار در هر تن باشد و در بالاترین میزان خود در نیمه دوم سال به 3200 دلار در هر تن برسد. قیمت سرب در نیمه دوم سال 2008 با توجه به بهبود وضعیت اقتصاد کلان می‌تواند افزایش بیشتری پیدا کند.  کارشناسان برای بازار سرب در سال 2008، 15/0 میلیون تن مازاد پیش‌بینی می‌کنند.