سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

در ماه می قیمت مواد اولیه تولید فولاد در جهات متفاوتی حرکت کرد. قیمت نقدی سنگ‌آهن، زغال‌سنگ و کک در حال افزایش بود در حالی‌که قیمت‌های قراضه و metallics همچنان کاهش داشت. بستر مناسب تولید فولاد خام باعث شد سطح تولید از مرز تولیدات سال 2006 نیز فراتر رود، در نتیجه تقاضا برای مواد اولیه همچنان پررونق است. اما عرضه زغال‌سنگ، کک و سنگ‌آهن به‌دلیل کمبود ظرفیت‌ها و مشکلات حمل‌ونقل با محدودیت مواجه است. هزینه حمل‌ونقل هم که به افزایش خود ادامه می‌دهد. ظاهرا قیمت کک نیز به‌دلیل وضع 15 درصد مالیات بر صادرات از سوی چین، باز هم افزایش یافته است. قراضه آمریکای شمالی در اوایل ماه می ضربه شدیدی را متحمل شد اما به‌طور کلی قیمت‌های قراضه بالاتر از سال گذشته است. در اوایل می قیمت‌ها در کره‌جنوبی، ژاپن و هند عقب‌نشینی کرد اما در چین توانست خود را نگهدارد زیرا فولادسازان چین برای جبران افزایش قیمت سنگ‌آهن، قراضه بیشتری استفاده کردند. به هرحال روند قیمت‌های قراضه در اروپا هنوز جهت مشخصی ندارد. 

چشم‌انداز قیمت‌ها 

تقاضای محصولات فولاد در حال حاضر ثابت است و نرخ تولید نیز در همین سطح حفظ خواهد شد. ذخایر قراضه در اکثر مناطق کمتر از سطح نرمال است و انتظار می‌رود که خریداران به‌زودی وارد کارزار شوند. در سه ماهه سوم سال 2007 با افت سطح تولید و کاهش جهانی قیمت‌های فولاد در مدت تعطیلات تابستانی، ممکن است قیمت قراضه نیز کاهش یابد. 

افت قیمت‌ها در آمریکای شمالی 

کارخانه‌های فولاد آمریکا در ماه می نیز مانند آوریل، از بازار فاصله گرفتند. این شرایط تاثیر چشمگیری بر قیمت‌ها داشت به‌طوری که در هفته نخست آوریل در سطح این کشور کاهش شدیدی در قیمت‌ها دیده شد. ظاهرا این تولیدکنندگان فولاد ذخایر فراوانی در اختیار دارند که توانستند در این ماه خریدهای اندکی داشته باشند. اما جای تعجب است که تولید فولاد خام همچنان در حال افزایش است. کاهش ارزش دلار باعث شده که واردات اندک باشد و علی‌رغم افت اقتصادی و کاهش مصرف فولاد در بعضی بخش‌ها، تولید داخلی از سه ماهه چهارم 2006 افزایش یافته و بازار فولاد به تعادل رسیده است. 

رکورد تازه‌ای در کاهش قیمت 

بررسی روند متوسط قیمت‌ها نشان می‌دهد که از هفته سوم ماه می قیمت‌ها به کف رسید. قیمت برخی از محصولات فولاد در دامنه 14 تا 23 درصد کاهش داشته که این میزان از ماه ژون 2005 تاکنون بالاترین رکوردهای کاهش قیمت ماهانه بوده است و از سال 1996 این دومین بار است که چنین افت قیمتی در این منطقه دیده می‌شود. البته میزان کاهش قیمت‌ها با توجه به منطقه و کیفیت محصول متفاوت بوده است. در گذشته کاهش مشابهی در سال‌های 2004 (ماه مارس) و 2005 (ماه آوریل) دیده شد که در هر دو مورد چندان دوام نداشت و در مدت چند ماه کاهش قیمت‌ها جبران شد. 

رشد تولید داخلی فولاد 

با بررسی فاندیمنتال بازار، چنین کاهش قیمت‌هایی نشان می‌دهد که قیمت‌ها واکنش نزولی بیش از حدی از خود نشان دادند، همان‌طور که در ابتدای سال نیز افزایش بیش از حدی داشتند. در هفته اول ماه می که قیمت قراضه در مرحله سقوط آزاد بود، کارخانه‌های فولاد هیچ علامتی از توقف تولید نشان ندادند. نرخ بهره‌برداری از ظرفیت‌های تولید در کارخانه‌های فولاد آمریکا در ماه‌های مارس و آوریل همچنان بالای 85 درصد بوده و از نیمه ماه مارس تاکنونی تولید فولاد خام بیش از 2 میلیون تن در هفته گزارش شده است. 
کاهش قیمت قراضه، قیمت معاملاتی محصولات فولاد را کاهش خواهد داد. صنعت فولاد آمریکا به طرز شگفت‌آوری قدرتمند است. سطح ذخایر به طرز شگفت‌آوری قدرتمند است. سطح ذخایر به شدت تحت کنترل است و کاهش ارزش دلار به همراه تقاضای بالای اروپا، بازاری برای تولیدات بیشتر فراهم کرده است. 

ضعف بازار صادرات در اوایل می 

دومین عاملی که به این روند اخیر کاهش قیمت کمک کرد، کاهش تناژ صادرات بود. در سه ماهه اول سال، بازارهای صادرات سواحل غربی و شرقی آمریکا از عوامل محدود شدن عرضه در بازار بودند. در ماه فوریه کل صادرات آمریکا 434 هزار تن قراضه فولادی سنگین نوع یک بود که 284 هزار تن آن به ترکیه صادر شد. از سواحل غربی نیز محموله‌های فراوانی به مالزی، کره و تایوان صادر شد. 
بازار صادرات هم‌اکنون می‌تواند بسته به نوسانات تقاضای جهانی، به راحتی هر ماه 450 هزار تن قراضه به بازار داخلی افزوده یا از آن کسر کند. برخی ترجیح می‌دهند به جای آنکه تولیدات خود را در قیمت‌های فعلی بفروشند، آنها را ذخیره کنند، زیرا مطمئن هستند که اگر شرایط بازار داخلی آمریکا بهبود نیابد، بازار صادرات منافع بیشتری برای آنها دربر دارد. 

دورنمای بازار آمریکا 

از نیمه ماه می قیمت برخی محموله‌های کوچکتر شروع به افزایش کرد. با توجه به اینکه کارخانه‌های فولادی به مدت 2 ماه از ذخایر قبلی خود استفاده کرده‌اند، بعید است که بتوانند بیش از این از بازار قراضه دور بمانند. علاوه بر آن بازارهای صادرات قیمت‌های جذابی پیشنهاد می‌دهند. انتظار می‌رود قیمت‌های قراضه به زودی افزایش یابد. 

کاهش قیمت‌های قراضه در آسیا 

در پایان ماه آوریل قیمت قراضه در آسیا اندکی کاهش یافت و خریداران چینی و ژاپنی به‌دلیل تعطیلات طولانی هفتگی در این دو کشور، از بازار عقب‌نشینی کردند. انتظار می‌رود پس از این استراحت کوتاه، روند افزایش قیمت قراضه که از ماه اوت 2006 آغاز شده بود، ادامه یابد. اما پیش‌بینی بلندمدت حاکی از آن است که در ادامه سال 2007 قیمت‌های قراضه تحت فشار بیشتری قرار گرفته و ممکن است بیش از اینها کاهش یابد. 
بخش عمده تقاضای این منطقه مربوط به کشور چین است. سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت در این کشور همچنان در حال افزایش است و به تبع آن تقاضا برای محصولات فولاد نیز افزایش دارد که به نوبه خود تقاضا برای قراضه را نیز بالا می‌برد. انتظار می‌رود دولت چین مانع از افزایش بیش از حد سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت شود زیرا این شرایط در حال وارد کردن فشار تورمی بر اقتصاد این کشور است. با این حال بعید است بخش ساخت و ساز به‌زودی از رونق بیفتد در نتیجه قیمت‌های قراضه به افزایش خود ادامه می‌دهد. در سال جاری تقاضای بالا در چین برای محصولات فولادی مورد استفاده در ساخت‌وساز، منجر به افزایش قیمت میلگرد شده است. 

کاهش قیمت‌های پیشنهادی در ژاپن 

در سایر مناطق آسیا، از اواخر ماه آوریل علامت قابل توجهی از افزایش قیمت قراضه دیده نشده است. فولادسازان ژاپن تا 25 ماه می، قیمت پیشنهادی خود را برای قراضه 4 دلار به ازای هر تن کاهش دادند. تقاضای کره‌جنوبی برای قراضه ژاپن کاهش یافته زیرا از اوایل ماه آوریل عرضه‌کنندگان جدیدی وارد بازار شده‌اند. در برخی مناطق ژاپن قیمت‌های بازار نقدی داخلی شروع به کاهش کرده است. تجار قراضه همچنان با قیمت‌های کمتری برخی از کارخانه‌های فولادی ژاپن را تغذیه می‌کنند که نشان می‌دهد هنوز هم در این کشور پتانسیل کاهش قیمت‌های قراضه، شاید تا 8 دلار به ازای هر تن، وجود دارد. قیمت هر تن قراضه در ماه آوریل در کره‌جنوبی به 365 دلار رسید، اما اکنون در سطح پایین‌تر از آن زمان قرار دارد. در حال حاضر قیمت در این منطقه در سطح 356 دلار به ازای هر تن است. به تازگی محموله‌های قابل توجهی از آمریکا وارد این کشور شده است و افزایش دسترسی خریداران قراضه در کره‌جنوبی، قدرت چانه‌زنی آنها را با صادرکنندگان قراضه ژاپن افزایش داده است. بهبود شرایط جوی در روسیه نیز دسترسی به قراضه را در روسیه افزایش داده، از سوی دیگر کاهش تقاضای قراضه در آمریکا و ترکیه در اواخر آوریل ذخایر بیشتری را در بازارهای بین‌المللی فراهم کرده است. 

به نظر می‌رسد با افزایش سطح عرضه، تقاضا برای محصولات فولاد در آسیا (به استثنای چین) کاهش یافته و به نظر می‌رسد این روند در ادامه سال نیز بر بازار حاکم باشد. ساخت و ساز در ژاپن کاهش یافته و انتظار با توجه به اعمال سیاست‌های انقباض پولی در این کشور، در ادامه سال 2007 نیز این روند ادامه یابد. 

بانک مرکزی کره‌جنوبی نیز اعلام کرده است که سرمایه‌گذاری در ساخت‌وساز در این کشور در حال کاهش است. در نتیجه با توجه به کاهش تقاضای محصولات فولاد، فولادسازان کره‌ای نیز هزینه‌‌های کمتری صرف خرید مواد اولیه فولاد کرده و نرخ تولید خود را کاهش می‌دهند. از سوی دیگر تقاضای قراضه به شدت تحت تاثیر تغییرات قیمت سایر مواد اولیه ساخت فولاد قرار دارد. در ماه مارس هند مالیات بر صادرات جدیدی برای سنگ‌آهن وضع کرد و برخی از تجار اصلی چین، خرید سنگ‌آهن هند را متوقف کردند، به جای آن سعی کردند در فرآیند تولید فولاد، مقادیر بیشتری قراضه را جایگزین سنگآهن کنند. اما در ماه آوریل مالیات سنگ‌آهن هند کاهش یافت در نتیجه انتظار می‌رود مصرف قراضه در چین به سطوح قبلی برگردد. 

آینده بازار آسیا 

به نظر می‌رسد رکوردهای بالای قیمت قراضه در آسیا که در نیمه آوریل به‌دست آمد آسیب‌پذیر باشد زیرا بهبود شرایط جوی عرضه‌های جدیدی در بازار فراهم کرده و تعطیلات یک هفته‌ای در چین و ژاپن باعث افت تقاضا شده بود. پیش‌بینی می‌شود روند کاهش قیمت‌های قراضه (هر چند با سرعت کمتری) ادامه یابد. رشد تقاضای قراضه در چین در همین سطح حفظ خواهد شد، احتمالا مصرف کره‌جنوبی و ژاپن در مقایسه با سطوح سال 2006، نسبتا ثابت خواهد ماند. شاید قیمت‌های بالایی که در ماه آوریل دیده شد، تا پایان سال دیگر تکرار نشود. 

مسیر مبهم قیمت‌های اروپا 

در اوایل ماه مه قیمت‌های قراضه در اروپا افزایش یافت اما نتوانست افت قیمت ماه آوریل را جبران کند. خریداران ترکیه و جنوب اروپا آن‌طور که انتظار می‌رفت به بازار برنگشتند. در نتیجه به نظر می‌رسد قیمت‌ها بدون جهت‌یابی خاصی تغییر می‌کند و خریداران و فروشندگان منتظرند تا قیمت‌ها روند مشخصی را در پیش گیرد. ممکن است در سه ماهه سوم سال با کاهش سطح تولید و افت قیمت‌های جهانی فولاد، قیمت‌های قراضه نیز کاهش یابد.

بازار در انتظار خریداران ترکیه 

عملکرد خریداران ترک طی هفته‌های آتی نقش مهمی در تعیین تغییرات بازار اروپا در آینده نزدیک خواهد داشت. علی‌رغم خریدهای فراوان در اوایل سال 2007، تجار قراضه اروپا معتقدند که کارخانه‌های فولاد ترکیه در ماه‌های ژوئن و ژوئیه بیش از یک میلیون تن قراضه نیاز دارند. ورود این خریداران به بازار قیمت قراضه را افزایش خواهد داد همان‌طور که در ماه فوریه بازار شاهد چنین اتفاقی بود. 

نگرانی از بی‌ثباتی سیاسی در ترکیه 

به‌دلیل بی‌ثباتی‌های اخیر در شرایط سیاسی ترکیه بسیاری از پروژه‌های ساختمانی متوقف شده و به بعد از انتخابات این کشور (22 ژوئیه) موکول شده است. هر چند در حال حاضر عملکرد اقتصادی این کشور مطلوب بوده اما اغتشاشات سیاسی منجر به افزایش نرخ بهره شده است. مجموع این جریانات تمایل به سرمایه‌گذاری در ترکیه را تحت تاثیر قرار داده است. احتمالا مشکلات سیاسی ترکیه در کوتاه‌مدت تاثیر اندکی بر بازارهای فولاد دارد، اما اگر این شرایط وخیم‌تر شود و مصرف داخلی فولاد صدمه بزند و بر رقابت‌پذیری صادرات ترکیه آسیب وارد کند، ممکن است در بلندمدت الگوی خرید قراضه تغییر کند. 
برخی کارشناسان بازار معتقدند که کارخانه‌های فولاد ترکیه نمی‌توانند انضباط خود را حفظ کنند و برای مدت طولانی از بازار جهانی فاصله خواهند گرفت. ذخایر قراضه در سطح بالایی نیست و با افزایش قیمت‌ها، تجار برای پیش‌خرید آن به بازار هجوم می‌آورند. اخیرا قیمت‌های میلگرد در ترکیه کاهش یافت، اما تقاضای میلگرد در بازارهای سنتی صادرات ترکیه، مثل ایتالیا کاهش یافته زیرا شرکت‌های ساختمانی پیشاپیش ذخایر فراوانی انبار کرده بودند. از سوی دیگر تولیدکنندگان میلگرد ترکیه با رقبای سرسخت چینی در بازارهای خلیج فارس مواجه هستند. در نتیجه قیمت صادراتی میلگرد ترکیه به 615 دلار به ازای هر تن فوب کاهش یافته که 40ـ35 دلار کمتر از قیمت‌های اوایل آوریل است. از اوایل ماه می بازارهای واردات جنوب اروپا نیز آرام بود. در اسپانیا پیش‌خریدهای اندکی انجام شد. مصرف قراضه در این کشور در سطح نرمال بوده و ذخایر در سطح نرمال فصلی قرار دارد. 
انتظار می‌رود در آینده نزدیک صادرات قراضه آمریکا نیز بر قیمت‌های صادراتی قراضه اروپا اثر بگذارد. پیش‌بینی شده که تقاضای فولاد در آمریکا تا دو فصل آینده همچنان کم‌ رونق باشد و نرخ بهره‌برداری از ظرفیت‌های تولید کمتر از سال 2006 باقی بماند، در نتیجه تجار قراضه وابسته به صادرات خواهند بود. افت بازار صادرات در ماه آوریل، باعث شد قیمت هر تن قراضه داخلی اروپا به‌طور متوسط 10 یورو کاهش یابد. در ماه می قیمت هر تن قراضه در انگلیس 10 پوند (معادل 20 دلار) کاهش یافت. 
شاید این کاهش‌های نسبی در قیمت‌های قراضه نشان‌دهنده یک روند اصلاح قیمت در سه ماهه سوم سال باشد. تولیدکنندگان فولاد آلمان نرخ فعلی تولید فولاد را در نیمه دوم سال 2007 حفظ نخواهند کرد که این امر می‌تواند کاهش اخیر قیمت قراضه داخلی در این کشور را توجیه کند. احتمال می‌رود در سه ماهه سوم سال روند نزولی قیمت تثبیت شود. 

ادامه رشد قیمت‌های کک 

قیمت‌های داخلی کک در چین به‌شدت افزایش یافته است. تولید فولاد خام در 4 ماه نخست سال، 6/22 درصد افزایش سالانه داشته که نشان‌دهنده رشد تقاضای مواد اولیه تولید است. تولید کک چین در ماه آوریل 5/26 میلیون تن بوده که 8/21 درصد رشد سالانه داشته است. کل تولید در 4 ماهه نخست سال 2007 به 85/99 میلیون تن رسید که 3/23 درصد بیش از سال گذشته بوده است. قیمت صادراتی کک این کشور در ماه می به 220ـ210 دلار بالاتر از قیمت ماه پیش از آن بوده است. تقاضا از سوی هند، ژاپن و آمریکا همچنان در سطح بالایی قرار دارد اما عرضه کک محدود است. 

افزایش مالیات صادرات کک در چین 

از ابتدای ماه ژوئن مالیات بر صادرات کک چین افزایش یافت و بر قیمت‌های صادراتی کک این کشور اثر گذاشت. مالیات از 5 درصد تعیین شده در نوامبر 2006 به 15 درصد افزایش یافته است. در نتیجه قیمت صادراتی هر تن کک نیز به 240 دلار رسید. اگر نرخ تولید جهانی فولاد خام به افزایش خود ادامه دهد و مصرف کک و زغال‌سنگ ثابت بماند، صادرات کک از چین در کوتاه‌مدت چندان کاهش نخواهد داشت. اما در بلندمدت نیروهای بازار دورنمای تجارت بین‌المللی کک و زغال‌سنگ را به نفع فولادسازان تغییر خواهد داد تا آنها بتوانند از عهده هزینه‌های مواد اولیه مورد نیاز خود برآیند. 
در سال جاری تحویل محموله‌های کک به‌دلیل ازدحام بنادر به‌خصوص در استرالیا با مشکل روبه‌رو شده و منجر به افزایش هزینه‌‌های حمل‌ و خسارت دیرکرد شده است. برای افزایش ظرفیت بنادر برنامه‌ریزی‌هایی شده است اما در کوتاه‌مدت نتیجه نخواهد داشت. با این حال علی‌رغم مشکلات حمل‌ونقل و موانع جوی، صادرات زغال‌سنگ استرالیا در سه ماهه نخست سال 2007 در حدود 8 درصد افزایش سالانه داشته است. کل صادرات کک 9/60 میلیون تن گزارش شده است. قیمت‌های بالای کک و تقاضای بالای زغال‌سنگ در چین، مذاکرات عرضه‌کنندگان چینی با فولادسازان ژاپن را در سال مالی 2007 مختل کرده است. 
ژاپنی‌ها معتقدند که قیمت‌ها باید در سطح قیمت‌های بین‌المللی باشد که در ابتدای سال مورد توافق طرفین قرار گرفته بود. اما قیمت‌های داخلی چین با نرخ بالاتری در حال افزایش است. 
تولید داخلی زغال‌سنگ در چین محدود خواهد شد زیرا طبق دستور دولت 4 هزار معدن کوچک زغال‌سنگ در این کشور باید تا پایان سال 2007 تعطیل شوند. ساخت معادن زغال‌سنگ با ظرفیت کمتر از 30 هزار تن در سال باید به‌زودی متوقف شود. در نتیجه صادرات زغال‌سنگ چین در سال‌های آتی بیش از این کاهش خواهد یافت. 
در واقع انتظار می‌رود به‌دنبال سیاست‌های کاهش صادرات از سوی دولت چین، این کشور به یک واردکننده عمده زغال‌سنگ تبدیل شود. در سه ماهه نخست سال، چین 19/1 میلیون تن زغال‌سنگ وارد کرد که بخش عمده آن از استرالیا و مابقی از اندونزی، مغولستان، کانادا و قرقیزستان وارد شده است.