سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

تقریبا در کل طول سال 2013 قیمت روی زیر 1900 دلار در هر تن ( قیمت بورس فلزات لندن) بود که سال گذشته تقریبا افزایش شدیدی پیدا کرد و در ماه ژوئیه به 2400 دلار در هر تن رسید که پس از آن به 2100 دلار در هر تن کاهش یافت. دلیل افزایش سال گذشته پیش بینی کمبود عرضه کنونی است اما این اتفاق آن گونه که ابتدا انتظار می رفت ، رخ نداده است.
بازار روی مانند نیکل منتظر کمتر شدن فاصله عرضه و تقاضاست اما خبر تعطیل شدن معدن عظیم سنچری در استرالیا در شرایط اقتصادی کنونی یک اتفاق مهم محسوب می شود. البته این تعطیلی تا اواخر سال جاری اتفاق نخواهد افتاد.
بنا به گزارش گروه مطالعات بین المللی سرب و روی ، بازار روی تصفیه شده که به مدت چهار سال تا سال 2012 با عرضه مازاد مواجه بود، در سال 2013 از 97 هزار تن کمبود رنج می برد و این کمبود در سال 2014 به 255 هزار تن افزایش پیدا کرد.
منبع خبر دیگری روند مشابهی را گزارش می کند و می گوید: در 11 ماه اول سال 2014 بازار با 232 هزار و 400 تن کمبود روی تصفیه شده مواجه بود که این رقم در مدت مشابه آن در سال 2013 معادل 83 هزار و 300 تن بود.
گروه مطالعات بین المللی سرب و روی، در آخرین پیش بینی خود در ماه اکتبر می گوید تقاضای جهانی روی در سال 2014 با 5.1 درصد افزایش به 13.65 میلیون تن و سپس با 2.9 درصد افزایش در سال 2015 به 14.05 میلیون تن خواهد رسید. دلایل این افزایش به طور عمده تولید ورق گالوانیزه است اما برای سایر کشورهای جهان ( بدون چین) رشد تقاضا در سال 2014 حدود 2.3 درصد بوده و در پایان سال 2015 به حدود 1.3 درصد خواهد رسید.
پیش بینی می شود امسال رشد تقاضا در اروپا یک درصد اما در امریکا به 0.4 درصد برسد که در سال گذشته تا 8.7 درصد افزایش پیدا کرده بود اما گروه مطالعات بین المللی سرب و روی پیش بینی می کند که تولید معادن روی در جهان امسال با 3.6 درصد افزایش به 13.8 میلیون تن برسد. تخمین زده می شود که تولید روی تصفیه شده با 3.3 درصد افزایش امسال به 13.68 میلیون تن بالغ شود. اما به طور کل این موسسه در رابطه با توازن جهانی پیش بینی می کند که در سال های 2014 و 2015 عرضه روی تصفیه شده به ترتیب با 403 هزار تن و 366 هزار تن کسری مواجه شود.
کاهش موجودی ها
یکی از شاخص های احتمالی کنونی مربوط به کسری در بازار، استمرار کاهش موجودی انبارهای روی بورس فلزات لندن است که در دو سال گذشته از بیش از 1.2 میلیون تن به زیر 600 هزار تن در اواسط ماه فوریه کاهش پیدا کرده است.
متال بولتن هشدار می دهد که بخش اعظم این کاهش به دلیل معاملات فاینانس خارج از بازار است .
در ماه فوریه امسال موجودی انبارهای روی بورس فلزات لندن روزانه به طور میانگین 3667 تن کاهش داشت که از 3037 تن در روز ماه ژانویه اندکی بیشتر است. این کاهش روزانه بوده و از همان مکان هایی است که به نظر می رسد شمش روی به انبارهای دور از بازار فرستاده شده و مستقیما به مصرف کننده نمی رسد. مثلا 91 هزار و 400 تن حواله انبار در ماه فوریه لغو شد که گفته می شود این محموله به انبار دیگری روانه شده و مصرف کننده ای نداشته است.
برخی از تحلیلگران معتقدند که کاهش موجودی انبارها به دلایل گوناگونی چون معاملات فاینانس و تقاضای واقعی مصرف کنندگان است اما به هر صورت بازار مجددا مانند چندسال گذشته غیرشفاف شده است. درواقع در ظرف دو دهه اخیر مشخص شده است که رشد تقاضای روی عمدتا مربوط به چین بوده در حالی که در سایر کشورهای جهان از ابتدای قرن جدید رشدی واقعی نداشته است. بنا بر این نقش چین در بازار روی بسیار موثر است و اگر چه بزرگترین تولیدکننده معدنی و شمش روی در جهان است اما هنوز باید برای پاسخگویی به تقاضای داخلی، شمش روی و کنسانتره روی وارد کند که میزان واردات آن در بازار بسیار تعیین کننده است.
یک تحلیلگر چینی می گوید ما باید با وجود توسعه معادن روی در کشور حدود 15 تا 20 درصد خاک معدنی روی را برای پاسخگویی به رشد تقاضای داخلی کشور وارد کنیم و پیش بینی می شود که امسال میزان تولید شمش روی از 5 میلیون و 65 هزار تن در سال گذشته به 5 میلیون و 475 هزار تن افزایش پیدا کند.
شرکت های چینی برای تامین نیاز داخل در معادن روی در خارج سرمایه گذاری کرده اند . به عنوان مثال شرکت MMG چین 100 درصد سه معدن روی سنچری، روزبری و گلدن گروو در استرالیا را خریده است.
در حقیقت چین معادن روی بزرگی ندارد اما دارای معادن کوچک متعددی است و حدود 20 معدن متوسط نیز بهره برداری می شوند بیش از 350 معدن کوچک و بیش از 500 معدن کوچک خصوصی فعالیت می کنند. با توجه به این ساختار متزلزل یا ناهماهنگ پیش بینی چگونگی عملکرد این بخش مشکل است.
تحلیلگران می گویند وضعیت عرضه داخلی چین در بازار به یک معماری پیچیده ای تبدیل شده و به راحتی نمی توان آن را دنبال و پیش بینی کرد.
آیا افزایش قیمت تولید را نیز بالا خواهد برد؟
یک تحلیلگر چینی معتقد است که رابطه مستقیمی وجود دارد . قیمت های روی تاثیر عمیقی بر روی معدن و تولید روی در چین دارد. اگر قیمت افزایش پیدا کند بدون شک در کوتاه مدت تولید نیز بالاتر خواهد رفت اما دولت بشدت به مسئله آلودگی هوا توجه دارد و این دیدگاه بر روی استخراج معادن تاثیرگذار است و معدنچیانی که دارای مجوز معدنکاری نباشند، تعطیل خواهند شد.
تغییرات فاحش عرضه
بخش معادن روی باید تغییرات فاحشی در ظرف چند سال آینده داشته باشد.
100درصد معدن سنچری توسط MMG کنترل می شود که متقابلا 74 درصد مالکیت آن متعلق به شرکت چینی فلزات غیرآهنی متالز است که ظرفیت آن 510 هزار تن در سال است و سومین معدن بزرگ روی در جهان محسوب می شود. بسته شدن این معدن به دلیل کاهش ذخایر آن است که قرار است در سه ماهه سوم سال جاری صورت پذیرد و بدون شک مانع بزرگی بر سر راه زنجیره عرضه در طول زمان خواهد گذاشت. معدن سنچری درنظر دارد امسال 320 تا 370 هزار تن روی تولید کند که سال گذشه 465 هزار و 700 تن تولیدداشته است.
معدن Lisheen متعلق به Vedanta در ایرلند با ظرفیت 175 هزار تن در سال نیز قرار است امسال بسته شود. سا ل گذشته فقط بسته شدن یک معدن کوچک توسط گروه مطالعات بین المللی سرب و روی گزارش شد که معدن Canatuan در فیلیپین بود اما سال قبل از آن شاهد بسته شدن ظرفیت های زیادی بودیم که شامل دو معدن در کانادا یکی با ظرفیت 240 هزار تن در سال و دیگری با ظرفیت 115 هزار تن در سال بودند و احتمال تعطیلی یک معدن بزرگ دیگر با ظرفیت 154 هزار تن در سال آینده متعلق به Vedenta در نامیبیا وجوددارد.
به طور کل پیش بینی می شود که در بین سال های 2012 و 2016 حدود 1.26 میلیون تن در سال از ظرفیت معادن بسته شود.
مسایل دیگری نیز وجود دارد که می تواند بر روی عرضه معادن تاثیرگذار باشد مانند کاهش عیار یا درجه خلوص سنگ.
عیار جهانی سنگ روی به طور میانگین از 7 درصد در سال 2000 به حدود 5.5 درصد در سال 2012 کاهش پیدا کرد. موضوعاتی همچون عیار سنگ بر روی اقتصاد معدن روی تاثیرگذار است و قیمت های پایین کنونی نمی تواند موجب افزایش تامین منابع مالی یا شروع اجرای پروژه های جدیدی شود. اگر چه شرکت های معدنی و بانک ها باید مدت زمانی طولانی منتظر بمانند تا قیمت ها و هزینه ها مشوق اجرای پروژه های جدیدی گردند، اما از جنبه مثبت برای تولیدکنندگان فلزات ، جهان مهیای یک دوره احتمالی طولانی قیمت های پایین نفت و گاز است.
تعداد زیادی از پروژه های جدید معدنی روی کاغذ مطرح است که برخی از این پروژه ها بسیار بزرگ است و جالب خواهد بود که ببینیم چگونه در طی چند سال آینده با بسته شدن این معادن توازن در بازار برقرار خواهد شد.
سال گذشته ظرفیت 9 معدن افزایش پیدا کرد که شامل پروژه های جدید طرح های توسعه است. دو طرح توسعه عمده در استرالیا اجرا شد که یکی مک ارتور ریور متعلق به گلنکور با ظرفیت 125 هزار تن برای رسیدن به ظرفیت 365 هزار تن در سال و دیگیری معدن جرج فیتسر متعلق به همین شرکت با ظرفیت 64 هزار تن در سال بود.
سایر طرح های توسعه یکی با افزایش ظرفیت 60 هزار تن در سوئد ، دیگری با افزایش ظرفیت 24 هزار تن در کانادا و سومی با ظرفیت 90 هزار تن در سال در روسیه به بهره برداری رسید. در امریکا یک معدن که در سال 2009 بسته شده بود، با ظرفیت 44 هزار تن در سال مجددا بازگشایی شد.
پروژه های آتی
گروه مطالعات بین المللی سرب و روی پروژه های آتی را به دو گروه قطعی و در دست مطالعه تقسیم بندی می کند. پروژه های قطعی کاملا فاینانس شده و احتمالا اجرا شوند اما پروژه های در دست مطالعه کاملا فاینانس نشده اند و شاید لزوما اجرا نشوند.
این سازمان 12 پروژه قطعی را در آخرین چشم انداز جهانی خود ادامه داده است؛ اگر چه بزرگترین این پروژه ها Ozenoye در روسیه است که تقریبا در میان دو طبقه بندی قرار گرفته است.این پروژه دارای ظرفیت بالقوه 350 هزار تن روی در سال است و یک سرمایه گذاری مشترک بین NFC چین و MBC روسیه با سهام مساوی است که ساخت و ساز این پروژه 1.3 میلیارد دلاری در سال 2011 آغاز شده اما راه اندازی آن به تاخیر افتاده و احتمالا در سال 2018 صورت پذیرد. پیشرفت کار به دلیل نیازهای زیربنایی در مناطق دورافتاده درجنوب شرقی سیبری احتمالا به کندی انجام شود.
پروژه قطعی دیگر متعلق به MMG در کوئیزلند استرالیاست که قرار است 210 هزار تن در سال روی و 27 هزار تن سرب و 900 هزار اونس نقره تولید کند که احتمالا در سال 2017 به بهره برداری برسد.
معدن گامزبرگ متعلق به Vedanta در افریقای جنوبی پروژه قطعی مهم دیگری است که ظرفیت آن 250 هزار تن در سال است که احتمالا در سال 2018 به بهره برداری برسد.
رشد آهسته تقاضا
وضعیت عرضه و تقاضای روی چگونه خواهد بود؟
تقاضا برای روی افنجرای یا ناگهانی نخواهد بود اما به راحتی با وجود رشد آهسته محدودیت های زنجیره عرضه منتج به عدم کفایت رشد خواهد شد. قیمت های بالاتر روی احتمالا موجب توسعه معادن روی خواهد شد.
حدود نیمی از کل روی برای تولید فولاد گالوانیزه مصرف می شود و حدود 45 درصد این بازار به بخش ساختمانی و 25 درصد به بخش حمل و نقل و بقیه به دیگر صنایع مانند لوازم خانگی تعلق دارد. نفوذ فولاد گالوانیزه در این بخش ها بیشتر در کشورهای توسعه یافته محقق شده است اما در کشورهای در حال توسعه نیز که رشد واقعی وجود دارد، این روند رو به افزایش است.
تحلیلگران می گویند که میزان فولاد اندودکاری شده در طراحی بدنه خودرو ( BIW ) مصرف می شود در حال حاضر در اروپا رقم بالای 85 درصد است و در این سطح باقی خواهد ماند. در منطقه نفتا در سال 2013 به 75 درصد رسید و پیش بینی می شود در سال 2017 به 80 درصد افزایش پیدا کند.
چین در حال حاضر بزرگترین خودروساز است اما فقط 40 درصد از ورق BIW در سال 2013 اندودکاری شده و پیش بینی می شود در سال 2017 به 55 درصد افزایش پیدا کند.
هند دارای نسبت کمتری ورق اندودکاری در بخش خودروسازی است. 25 درصد در سال 2013 و پیش بینی می شود که در سال 2017 به 35 درصد برسد.
کارشناسان پیش بینی می کنند که تولید خودرو در جهان از 87 میلیون دستگاه در سال 2014 به 100 میلیون دستگاه در سال 2018 برسد که حدود 30 درصد این خودروها در چین تولید خواهد شد.
در حال حاضر صنعت خودروسازی امریکا به خوبی پیش می رود و انتظار می رود بازار خودروی سبک در سال 2015 افزایش فروش بی سابقه ای را در مدت شش سال گذشته داشته و فروش آن به 16.8 میلیون دستگاه برسد.
رشد اقتصادی چین که عامل کلیدی در تقاضای روی و سایر مواد است رو به افول گذشته است؛ اما این افول به مفهوم رکود نخواهد بود. بیش از نیمی از تقاضای روی در چین مربوط به بخش ساختمانی است که بازار مستغلات آن رو به سردی است. اما این کشور احتمالا اقداماتی را اتخاذ خواهد کرد تا با آن مقابله کند.
چین حداکثر تلاش و کوشش خود را در سال جاری خواهد کرد تا به رشد و اهداف مورد نظر دست یابد. این ارقام در حال حاضر می توان ضعیف باشد اما احتمالا اقدامات انگیزشی بیشتری بکار گرفته خواهد شد. امریکا امسال عملکرد خوبی دارد اما رشد اتحادیه اروپا آرام تر است . برنامه مشوق های اقتصادی آن که توسط بانک مرکزی اروپا اتخاذ می شود باید اقتصاد را تقویت کند.
بسته شدن معادن بخصوص معادن روی موجب کمبود این فلز در بازار خواهد بود اما سوال این است که آیا این کمبود در بازار محسوس خواهد بود یا نه.
موجودی انبارها کافی است و برای مقابله با کمبود احتمالی این موجودی ها به بازار عرضه می شوند. احتمالا 2 تا 3 سال تا کمبود واقعی فاصله وجود دارد. اگر چه این وضعیت چندان غیرمنتظره نخواهد بود که متعاقب آن در این سال و سال آینده بهبود یکنواختی وجود خواهد داشت.
شاخص روی متال بولتن پیش بینی می کند که امسال در 9 ماهه اول قیمت ها افزایش پیدا کرده و در پایان سال به 2274 دلار در هر تن برسد و بدنبال آن با افزایش آرام در سال آینده به طور متوسط به 2332 دلار در هر تن برسد.