سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

شرایط فعلی بازار به دلیل نبود رشد تقاضای فولاد، قیمت های پایین و رقابت شدید از طرف بازار سنگ آهن تا پایان سال با چالش مواجه خواهد بود.
تحلیلگر متال بولتن می گوید: با توجه به اینکه احتمالا قیمت سنگ آهن و هزینه تولید چدن افزایش پیدا نکند، روند منفی قیمت آهن قراضه نیز همچنان تداوم خواهد داشت. بعضی از تحلیلگران این صنعت هم به آینده نزدیک بازار این محصول خوش بین نبوده اما پیش بینی می کنند در نیمه دوم سال جاری تا سال 2016 این شرایط تا حدی بهبود یابد.
کریستو پلومر مدیرعامل گروه استراتژی های فلزات از امریکا می گوید: دلیل روند کاهش فعلی قیمت قراضه، افزایش اندک 1.1 درصدی تولید فولاد خام در سال 2014 ( 1.64 میلیارد تن) نسبت به سال 2013 ( 1.62 میلیارد تن ) در جهان است.
اطلاعات اخیر منتشره توسط انجمن جهانی فولاد نشان می دهد که میزان رشد امسال نیز نسبت به سال گذشته کاهش پیدا خواهد کرد.
پلومر اضافه می کند اگر چه میزان تولید فولاد کوره های قوس الکتریک به اوج 460 میلیون تن در سال گذشته رسید، سهم کوره های قوس الکتریک از کل تولید فولاد فقط 28.2 درصد بود که کمتر از 32.7 درصد بدست آمده در سال 1997 است و این خبر خوبی برای واحدهای فرایند ضایعات آهنی نیست چون فولادسازی قوس الکتریک بزرگترین مصرف کننده آهن قراضه بوده است.
یک دلیل عمده این کاهش مزیت رقابتی قیمت های سنگ آهن بوده است که از ابتدای سال جاری تاکنون افت قابل توجهی داشت و از رقم 140 دلار در هر تن در دسامبر 2013 به حدود 50 دلار در هر تن رسیده است.
دست اندرکاران بازار می گویند قیمت های جهانی آهن قراضه در حد قیمت های پایین سنگ آهن کاهش یافته است. با وجود این میزان کاهش آن در حد کاهش چشمگیر سنگ آهن نبوده و فقط در مقایسه با بالاترین رقم آن حدود 35 تا 40 درصد کاهش پیدا کرده است. به هر صورت باید همسو با کاهش قیمت سنگ آهن و هزینه های تولید چدن کاهش پیدا کند.
از کل 650 میلیون تن آهن قراضه مصرفی توسط صنعت فولاد در سال گذشته ، چین با 155 میلیون تن بزرگترین مصرف کننده بود اگر چه فقط 10 درصد فولاد تولید شده در چین توسط کوره های قوس الکتریکی تولید شده است. پس از آن امریکا 65 میلیون تن ، کره جنوبی 33 میلیون تن، ترکیه 30 میلیون تن، آلمان 18 میلیون تن و اسپانیا 11 میلیون تن قرار گرفته اند.
به هر صورت تاکنون ترکیه بزرگترین واردکننده آهن قراضه بوده که در سال 2014 حدود 19.5 میلیون تن آهن قراضه وارد کرده است که 19.5 درصد کل 100 میلیون تن قراضه داد و ستد شده در جهان است. پس از آن کره جنوبی 9.5 میلیون تن ، هند 6 میلیون تن، تایوان 4.5 میلیون تن و چین 3.5 میلیون تن واردات داشته اند.
تولید فولاد خام چین سال گذشته با 0.9 درصد افزایش به 822.7 میلیون تن رسید. این میزان تولید فولاد خام 82.3 میلیون تن توسط کوره های قوس الکتریکی در سال 2014 و 81.5 میلیون تن تولید فولاد خام در سال 2013 بوده است. به هر صورت پیش بینی می شود که تولید فولاد چین امسال حدود یک درصد کاهش داشته باشد با توجه به اینکه انتظار می رود تقاضای داخلی چین برای خودرو و لوازم خانگی در سال جاری افزایش داشته باشد.
به حداکثر رسانیدن مصرف سنگ آهن
با توجه به اینکه فولادسازی چین یا حداقل 90 درصد آن از فناوری کوره بلند استفاده می کند با قیمت های پایین کنونی سنگ آهن صرفه اقتصادی بیشتری دارد. به همین دلیل در طی 12 تا 18 ماه گذشته، فولادسازان چینی بدنبال این هستند که مصرف سنگ آهن خود را به حداکثر برسانند.
بسیاری از بازارهای جهانی فولاد نیز به دلیل حجم بالای صادرات محصولات فولاد نیمه نهایی و نهایی بر این بازارها دچار ضرر و زیان شده اند چون قیمت های چینی پایین تر از قیمت های داخلی آنان است. این بازارها شامل بازارهای اروپایی، امریکایی، خاورمیانه، شمال شرقی و جنوب شرقی آسیا هستند.
بسیاری از فولادسازان داخلی برای مقابله با فولادهای ارزان چینی دچار مشکل شده اند. کشورهای زیادی بر روی واردات میلگرد ساختمانی و مفتول تعرفه بسته اند؛ بنابر این چین در حال حاضر به جای آن شمش فولادی صادر می کند.
تحلیلگران می گویند وقتی که قیمت شمش فولادی برای فولادسازان ارزان تر تمام می شود، چرا باید آهن قراضه بخرند؟ این یکی ازعواملی است که بازار آهن قراضه را مخدوش می کند. همزمان چین نیز به میزان موجودی آهن قراضه تولید داخل خود بخصوص به ضایعات کهنه که در طول بیش از 20 سال رونق اندوخته است، می افزاید. به همین دلیل نیازی به واردات قراضه ندارد . در حقیقت می تواند در نهایت به یک صادرکننده صرف آهن قراضه تبدیل شود.
کارشناسان صنعت ضایعات آهن می گویند کیفیت آهن قراضه چین مطلوب نیست و نمی توان آن را برای تولید محصولات کیفی مصرف کرد.
در حال حاضر چین میزان واردات آهن قراضه مورد نیاز خود را نه تنها از امریکا که بزرگترین صادرکننده این محصول به چین بود کاهش داده است؛ بلکه از سایر نقاط نیز میزان وارداتش را کم کرده است. چین سال گذشته فقط 3.5 میلیون تن آهن قراضه وارد کرد که از 4.5 میلیون تن در سال 2013 و از 13.7 میلیون تن در اوج آن در سال 2009 کمتر است.
همچنین با افزایش ارزش برابری دلار امریکا در سال 2013 ، واردات آهن قراضه چین کاهش یافت.
چین به طور عمده ضایعات خود را از ژاپن می خرد چون آن را به دلیل نرخ تبدیل ارزان تر ین به یوان به قیمت رقابتی تری می فروشد و یا به دلیل یوروی ضعیف آن را از اروپا می خرد. ژاپن نیز قراضه خود را به تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله کره جنوبی و تایوان صادر می کند.
پلومر می گوید: فولادسازان چینی وارد یک مرحله حساسی شده اند که باید تصمیم بگیرند که آیا باید قراضه بیشتری استفاده کنند که همان چدن کوره بلند است و یا اینکه آنان باید سهم کوره قوس الکتریکی خود را افزایش دهند. اما دسترسی به برق محدود است و بنابر این هزینه برق به طور متوسط هر کیلووات ساعت 11 سنت است در حالی که در امریکا هزینه برق 5 سنت است؛ بنابر این باید یارانه بالایی برای خرید برق دریافت کند تا شرکت ها را ترغیب به افزایش ظرفیت کوره قوس الکتریکی خود کند.
مشکلات بازار ترکیه
ترکیه قبل از سپری کردن یک دوره فعالیت های جمع آوری مجدد آهن قراضه در اواخر ماه فوریه و بخش اعظم ماه مارس توجهی به بازار جهانی این کالا در اوایل سال 2015 نداشت. البته این عملکرد ترکیه جای تعجب ندارد چون سه ماهه اول و چهارم هر سال معمولا با توجه به کاهش فعالیت های ساختمانی از تقاضای بازار محصولات طویل آن کاسته می شود.
پلومر اضافه می کند نه تنها تولید فولاد خام ترکیه سال گذشته 1.8 درصد کاهش یافت بلکه تولیدات صنعتی آن از سال 2009 تاکنون به پایین ترین سطح خود رسیده است. دلیل این امر بعضا مربوط به موضوعات ارزی است.
همزمان فولادسازان ترکیه به دلیل آشفتگی های سیاسی در خاورمیانه و کاهش فعالیت های ساختمانی در منطقه منا(MENA) به سختی بازاری برای صدور محصولات فولادی (میلگرد ساختمانی ) خود پیدا می کند. صادرات میلگرد ساختمانی ترکیه به عراق ( بزرگترین خریدار میلگرد ساختمانی کارخانه های فولادسازی ترکیه) و به عربستان سعودی کاهش پیدا کرده است و البته مشتریانی هم در یمن و در شمال افریقا پیدا کرده اند که حجم خرید آنان در حد خریداران عراق نیست.
فولادسازان ترکیه در سال 2014 حدود 19.5 میلیون تن آهن قراضه وارد کردند که یک درصد پایین تر از 19.7 میلیون تن در سال 2013 است.
تحلیلگران می گویند: فولادسازان ترک فروشندگان یا بازار خرید آهن قراضه خود را تغییر داده و ابتدا قبل از اینکه بقیه نیاز خود را از امریکا تامین کنند که ارزان تر از هر کشور دیگری ضایعات آهن خود را می فروشد، به سمت فروشندگان روسی و اروپایی می روند.
میزان صادرات آهن قراضه امریکا به ترکیه در سال گذشته (2014) نسبت به سال 2013 با 31 درصد کاهش از 5.2 میلیون تن به 3.6 میلیون تن کاهش یافت. با وجود اینکه اوایل امسال میزان خرید آهن قراضه شرکت های ترک از امریکا تا حدی بهبود پیدا کرد اما چشم انداز آن هنوز نامشخص است بخصوص اینکه لیر در برابر دلار ضعیف است که باعث نگرانی بازار قراضه امریکا شده است.
اروپا وارد می شود
با ضعیف تر شدن وضعیت اقتصادی اتحادیه اروپا، قوی تر شدن ارزش برابری دلار در برابر یورو، اتحادیه اروپا صادرات آهن قراضه خود را نه تنها به ترکیه بلکه به دیگر کشورهای جهان هم افزایش داده است. در حقیقت سال گذشته اتحادیه اروپا 17 میلیون تن آهن قراضه صادرکرده است که از 16.8 میلیون تن صادرات در سال 2013 بالاتر است و از امریکا به عنوان صادرکننده اول پیشی می گیرد.
پلومر تخمین می زند که میزان صادرات آهن قراضه امریکا در سال گذشته به 16.9 میلیون تن کاهش پیدا کرد که 8.6 درصد کمتر از 18.5 میلیون تن در سال 2013 است.
بازار آهن قراضه امریکا بتدریج رو به وخامت گذاشته است چون از ابتدای سال تا 21 ماه مارس 5.1 درصد کاهش داشته که بعضا دلیل آن به ضعف در بخش انرژی سومین مصرف کننده بزرگ فولاد پس از بازارهای ساختمانی و خودروسازی بازمی گردد.
دست اندرکاران بازار می گویند امسال بازار آهن قراضه امریکا با چندین جبهه در چالش است که می توان به کاهش تقاضای جهانی و داخلی و موانع حمل و نقل بندری در سواحل غربی اشاره کرد که هنوز با مشکل صدور به آسیا مواجه هستند که در نتیجه بر روی عرضه داخلی تاثیر گذاشته است چون بخش اعظم آن به بازار داخل برمی گردد.
با توجه به مشکلات فوق قیمت های داخلی امریکا بشدت کاهش یافته به حدی که از زمان بحران جهانی به دلیل کاهش قیمت انرژی ، افزایش واردات و بالارفتن ارزش برابری دلار به میزان 25 درصد در برابر سایر ارزها بی سابقه بوده است.
تحلیلگران بازار می گویند دلیل عمده کاهش تولید فولاد خام در داخل واردات است و انجمن آهن و فولاد امریکا معتقد است که در حال حاضر صنعت آهن و فولاد امریکا تحت فشار بی سابقه واردات فولادهای وارداتی قرار گرفته است.
واردات محصولات نهایی فولادی امریکا در سال گذشته 36 درصد افزایش داشته و احتمالا با توجه به اینکه سهم بازار محصولات نهایی فولادی خارجی در دو ماهه اول امسال در حال حاضر 30 درصد افزایش پیدا کرده است و 28 درصد نسبت به سال 2014 افزایش داشته، این روند ادامه یابد. اما بر اساس اطلاعات آماری واردات محصولات فولادی نهایی مقدماتی در ماه فوریه نسبت به ژانویه 20.7 درصد کاهش داشته است.
با توجه به کاهش قیمت سنگ آهن در جهان فولادسازان قوس الکتریک بشدت ضربه خورده اند چون قادر به رقابت با رقبای مجتمع بزرگ فولادسازی نیستند و به طور کل تولید فولاد خام در امریکا همچنان رو به کاهش است و در نتیجه بهره برداری از ظرفیت ها از 21 ماه مارس به 69.3 درصد کاهش یافته است در حالی که یک سال قبل آن 77.7 درصد بود. اگر قیمت های آهن قراضه کاهش بیشتری پیدا نکند، مجتمع های فولادسازی معمولا هر چه بیشتر به بازارهای کوره قوس الکتریکی که مصرف ضایعات آن بالاست، نفوذ پیدا می کنند.
قیمت های آهن قراضه امریکا کاهش پیدا کرده است که میزان این کاهش 100 تا 110 دلار در هر تن است که شدیدترین کاهش یک ماهه از سال 2008 تاکنون بوده و در نتیجه قیمت های داخلی به پایین ترین سطح خود از سال 2009 رسیده است.
در ضمن تفاوت قیمت بین قراضه دم قیچی به پایین ترین سطح خود در 11 ماه گذشته رسیده است. دلیل این تفاوت به طور عمده به فعالیت های بالای تولیدات صنعتی در امریکا مربوط است که حجم زیادی آهن قراضه مرغوب را به بازار روانه می کند در حالی که عرضه قراضه کهنه نسبتا پایین است . در حقیقت ظرفیت مازاد قراضه دم قیچی نیز شرایط بازار را وخیم تر می کند.

شرایط اقلیمی و عرضه قراضه
به نظر می رسد که در ماه مارس تا حدی گردش آهن قراضه رو به افزایش نهاده است که دلیل آن به طور عمده بهبود شرایط هوا پس از زمستان بسیار سرد در بخش اعظم امریکا بوده است. در حال حاضر قیمت آهن قراضه به نصف کاهش یافته به طوری که قیمت قراضه مرغوب در ژانویه 2014 به 439 دلار در هر تن بود که ژانویه امسال به 248 دلار در هر تن رسید.
پلومر می گوید این احتمال وجود دارد که بعضی از فروشندگان و واحدهای فرایند قراضه به دلیل قیمت های پایین از فروش آن امتناع ورزند. با توجه به اینکه قیمت آهن قراضه به طور کل در امریکا به پایین ترین رقم رسید که در ضمن بازار آن به سفارش فولاد هم بستگی دارد. از آنجا که مراکز خدماتی فولاد از موجودی های انبارهایشان که در داخل امسال لبریز از آهن قراضه شده بود استفاده می کنند، پیش بینی می شود که تا چند ماه آینده قیمت قراضه همچنان کاهش پیدا کند.
تا زمانی که میزان استفاده از ظرفیت های فولادسازی ها افزایش پیدا نکند قیمت قراضه نیز تغییر نخواهد کرد؛ هر چند که به موجودی انبارهای فولادسازی ها نیز افزوده نمی شود.
وضعیت بازار فولاد امسال بهتر از سال گذشته است و تنها تفاوت آن میزان واردات فولاد است که نیازهای داخل را تامین کند و زمانی شرایط بهبود خواهد یافت که قیمت فولاد به پایین ترین حد خود رسیده و مراکز خدماتی فولاد به بازار برگشته و دفتر سفارشات فولادسازان بهبود پیدا کند.
پلومر نتیجه گیری می کند که تا نیمه دوم امسال باید بازار قراضه رو به بهبود گذاشته و سال 2016 باید سال بهتری نسبت به امسال باشد. بیشترین میزان صادرات آهن قراضه امریکا به ترکیه در سال های 2013 و 2014 به ترتیب 5.2 و 3.6 میلیون تن بود که 31 درصد کاهش را نشان می دهد و میزان صادرات آن به چین 67 درصد در طی دو سال گذشته تنزل پیدا کرده است؛ میزان صادرات به کویت 925 درصد رشد داشته حال آنکه در سال های 2011 و 2012 صفر گزارش شده است.
صادرات به عربستان از 556 تن به 680 هزار و 593 تن در طی سال های 2013 و 2014 افزایش داشته که 53.63 درصد افزایش نشان می دهد.