سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

بعضی از کارشناسان معتقدند که عملکرد بورس کالای دالیان(DCE ) در شمال چین در آسیا موفقیت آمیز بوده است چون این بورس نتایج بسیار مثبتی در عقد قراردادهای آتی سنگ آهن از خود نشان داده است. فعالیت این نوع قرارداد تجاری از اکتبر 2013 آغاز شده است. از دسامبر 2014 حجم تجاری قراردادهای آتی سنگ آهن با عیار 62 درصد در بورس کالاهای دالیان ماهانه به 12.5 میلیون واحد (Lots) در مقایسه با حجم تجاری ماهانه 673700 واحد در ماه نخست افزایش پیدا کرد. حجم یک واحد برای قرارداد سنگ آهن DCE معادل 100 تن است. در 23 اکتبر DCE رکورد بالای 109 میلیون تن را برای حجم تجاری روزانه اش در قراردادهای آتی سنگ آهن به ثبت رساند.
در بورس سنگاپور ( SGX) حجم قراردادهای آتی سنگ آهن با عیار 62 درصد در یک روز رکورد 8.4 میلیون تن را برای سوآپ، قراردادهای آتی و اختیار معامله در 12 مارس به ثبت رساند که 11 درصد بالاتر از رکورد قبلی آن به میزان 7.6 میلیون تن در 4 فوریه بود.
یک تحلیلگر می گوید: قیمت های آتی سنگ آهن آن بالاتر سطح همتایان بین المللی آن است و در مواقعی حجم مصرف واقعی را نشان می دهد. موجودی سنگ آهن نیز در طی این دوره در DCE افزایش یافته و به طور میانگین روزانه از سطح 48 هزار و 900 واحد در نخستین ماه به 632 هزار و 500 واحد در ماه دسامبر صعود کرد. تعدادی از دست اندر کاران بازار چینی DCE را به خاطر پوشش ریسک آن انتخاب کرده اند. به عنوان مثال شرکت فولاد نانجینگ پس از آن که بورس دالیان بازار آتی سنگ آهن خود را راه اندازی نمود آن را انتخاب کرد.
یک مقام رسمی در این شرکت می گوید: در بازار آتی سنگ آهن DCE بهتر می توان معامله کرد، داد وستد روان تر و قیمت گذاری آن شفاف تر است. یک تاجر معتقد است که قرارداد آتی سنگ آهن DCE بسیار موفق است چون در زمانی که قیمت ها نوسان بالایی داشت راه اندازی شد و در نتیجه دست اندرکاران بازار زیادی را جذب کرده است. با توجه به افزایش سریع حجم تجاری آن و مجموع اختیار معامله یا قراردادهای آتی که بسته نشده و یا در روز خاصی تحویل نشده باشد، نفوذ بین المللی آن نیز بسرعت رو به افزایش گذاشته است. تا پایان ماه دسامبر صندوق های سرمایه گذاری بالغ بر یک سوم حجم تجاری روزانه و 30 درصد قراردادهای تجاری سنگ آهن DCE را به خود اختصاص دادند و دست اندرکاران صنعتی بالغ بر 45 درصد قراردادهای آتی را که در اختیار صندوق های سرمایه گذاری قرار داشت، در اختیار گرفتند. ماه گذشته در مجموع 150 هزار و 400 سرمایه گذار در DCE سنگ آهن داد و ستد می کردند که شامل 3254 صندوق سرمایه گذاری بود.
این مشارکت صندوق های سرمایه گذاری نشان می دهد که بازار آتی سنگ آهن رشد کرده است. در نهم ماه مارس گذشته سنگ آهن (58 درصد) در بورس سنگاپور بر اساس شاخص متال بولتن قراردادهای ابزار مشتقه (بازارهای آتی) عرضه شد که نشان دهنده آخرین گام در راستای توسعه بازارهای سنگ آهن است.
بورس سنگاپور در تحول دیگری برای تقویت حضورش در بازارهای بین المللی در ماه مارس 2015 دفتر خود را در هنگ کنگ افتتاح کرد. در شرق چین نیز بورس آتی شانگهای در سال جاری قراردادهای نیکل و قلع خود را برای معاملات آتی آغاز کرد. در ژاپن از حجم داد و ستد در بورس کالای توکیو 18.6 درصد و از گردش مالی آن 23.9 درصد (با وجود افزایش ساعات کاری بورس) در سال 2014 کاسته شد. کارشناسان دلیل این افت فعالیت های تجاری در نیمه کاملا آرام را ناشی از تنش های ژئوپلیتیکی می دانند.
ساعات کاری طولانی تر در چین
هر دو بورس شانگهای و سنگاپور ساعات کاری شبانه خود را از 21 تا 2.30 بامداد افزایش داده اند. این افزایش ساعات کاری را سرمایه گذاران چینی بسیار مطلوب و مفید ارزیابی می کنند و سرمایه گذارانی را جذب کرده اند که با تجارت جهانی آشنا هستند. در حال حاضر داد و ستد شبانه حدود 45 درصد از کل حجم تجارت روزانه سنگ آهن در DCE را به خود اختصاص داده است.
در بورس آتی شانگهای حجم تجارت شبانه یک سوم کل حجم تجارت روزانه مس، آلومینیوم و روی را در نیمه نخست سال 2014 به خود اختصاص داده است. تجارت شبانه در چین عملکرد و نتایج بسیار خوبی را داشته است چون سرمایه گذاران به راحتی می توانند ریسک خود را پوشش داده و مهمتر اینکه بعضی از مشتریان بورس فلزات لندن را به خود جذب کنند.
بورس شانگهای نخستین بورسی بود که فعالیت های شبانه خود را آغاز کرد و در حال حاضر در حال بررسی شروع ساعت کاری شبانه از ساعت 20 است. علاوه بر این بدنبال این است که حتی در طی تعطیلات چین نیز فعالیت ها و بازار تعطیل نشوند. به طور کل دست اندرکاران بازار چین از پیشنهاد شروع کار بازار از ساعت 20 استقبال کرده اما موافق کار بازار در تعطیلات نیستند چون در حد قابل ملاحظه ای فشار یا حجم کاری کارگزاران محلی و حتی بانک ها را افزایش می دهد و سود حاصل از آن بسیار اندک خواهد بود. با وجود اینکه موضوع گشایش بازارهای اتی بر روی سرمایه گذاران خارجی سال ها در چین مورد بحث و مذاکره قرار گرفته است. مقامات بورس DCE می گویند: ما سعی داریم که امسال موضوع بین المللی شدن را هر چه سریع تر به نتیجه نهایی رسانده و اجازه دهیم سرمایه گذاران خارجی بیشتری وارد بورس شوند . بخصوص اینکه در اولویت های این بورس، قراردادهای آتی در زمینه نفت خام قرار گرفته است. علاوه بر این این امکان وجود دارد که قانونگذار چینی اجازه دهد که سرمایه گذاران خارجی از طریق برنامه صندوق های سرمایه گذاری خارجی معتبر بازارهای آتی خود را درست مانند بازار سهام محلی راه اندازی کنند.
در حال حاضر حدود 300 شرکت خارجی به ثبت رسیده چینی وجود دارد که دارای سهامدار خارجی (از جمله مالکان خارجی) هستند و در DCE داد و ستد می کنند و مدیران این بورس به طور کل از حامیان و مشوقان جهانی شدن بازارهای بورس چینی هستند. اما این چیزی نیست که بورس ها بتوانند به تنهایی آن را عملی سازند و محتمل ترین راهبرد شروع کار از طریق برنامه صندوق های سرمایه گذاری خارجی معتبر است چون حجم آن از طریق سهمیه قابل کنترل است.
حمایت های دولتی
بتازگی دولت چین به طور موقت مالیات بر ارزش افزوده سنگ آهن تحویلی از انبارهای رسمی را بر خلاف قراردادهای آتی در بورس DCE و نفت خام در بورس شانگهای حذف کرده است. دست اندرکاران بازار این اقدام دولت را به منزله حمایت از بخش های زیربنایی و یک گام در راستای تسهیل توسعه قراردادهای آتی تعبیر می کند. تمام این اقدامات ذکر شده موجب تسریع و تسهیل حرکت پکن به سمت راه اندازی بازارهای آتی داخلی شده است ؛ اگر چه هنوز برای ایجاد انبارهای بورس فلزات لندن در چین به زمان نیاز است.
در دهم ماه آوریل سخنگوی نظارت بر عملکرد قانونی اوراق بهادار چین اظهار کرد که هنوز زمان آن برای بازارهای بورس بین المللی فرا نرسیده است که انبارهای رسمی خود را در چین راه اندازی کنند و کمیسیون مذکور در خصوص این موضوع در حال انجام مطالعات لازم است.
دسامبر سال گذشته مدیرعامل بورس کالای هنگ کنگ به متال بولتن گفت: امیدوار است که بخش فلزات بتواند موفقیت مدل ارتباطاتی بورس هنگ کنگ و شانگهای را در ظرف کمتر از سه سال تکرار کند اما علاوه بر این باید توجه داشت که کمپین کنونی مبارزه با فساد در چین تا حدی موجب کاهش و کندی روند رشد و تحولات در بخش داد و ستد کالایی شده است.