سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

توسعه ظرفیت آلومینیوم اولیه چین به رشد خود ادامه خواهد داد که تقاضا برای بوکسیت و آلومینا را بالا خواهد برد، اما این افزایش با کاهش تولید واحدهای ذوب در مناطق دیگر خنثی خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود که قیمت‌های آلومینا در سال‌های آتی با توسعه واحدهای ذوب و موانع عرضه بوکسیت افزایش پیدا کند.
تقاضای جهانی برای آلومینا و بوکسیت در مناطق مختلف و میزان مختلف رو به افزایش است، به گونه‌ای که عرضه در چین در مقایسه با سایر مناطق در جهان بسیار کمتر است. چنانچه برنامه ممنوعیت صادراتی بوکسیت و سایر موارد اندونزی در ابتدای ژانویه سال 2014 اجرا شود این کمبود حادتر خواهد شد.
با توجه به اینکه تولید آلومینیوم اولیه همچنان رو به افزایش است، بنابراین تقاضای جهانی آلومینا و بوکسیت نیز بالا خواهد رفت، اما سوال اینجاست که چقدر این توان یا پتانسیل فقط در چین بوده و تا چه حد در باقی کشورهای جهان نهفته است. بعضی از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که تولید واحدهای ذوب آلومینیوم اولیه در جهان با 5/5 درصد افزایش در سال 2013 به 77/50 میلیون تن رسیده که از این میزان تولید 88/23 میلیون تن در چین با 1/7 درصد افزایش و 89/23 میلیون تن با 2/4 درصد افزایش در سایر مناطق جهان خواهد بود.
عرضه و تقاضا همچنان به آهستگی رو به بهبود خواهند گذاشت، به‌گونه‌‌ای که کاهش ملایم در رشد تقاضا بخصوص در چین با کاهش تولید واحدهای ذوب در جهان خنثی خواهد شد.

چشم‌انداز بازار آلومینیوم

به‌طور کلی اطمینان و اعتماد نسبت به بازار آلومینیوم و سایر کالاها تا حدی کاهش یافته که می‌تواند دارای آثار منفی در پایان سال باشد، اما تاثیرات آن منطقه به منطقه متفاوت است. مثلاً تقاضا در آمریکا روندی افزایشی دارد که موتور محرکه آن بخش‌های خودروسازی، صنایع هوایی و مسکن است، اما با کاهش موجودی انبارهای بخش خدماتی این تقاضا تنزل پیدا کرده است. تحلیلگران معتقدند که تقاضای اروپا امسال یکبار دیگر کاهش پیدا می‌کند، چون رکود هنوز در آنجا ادامه خواهد داشت و تقاضا در چین و سایر قسمت‌های آسیا با گام‌هایی آهسته، از پیش‌بینی‌های قبلی افزایش خواهد داشت. به هر صورت پیش‌بینی می‌شود که در بین سال‌های 2015 ـ 2012 به ظرفیت واحدهای ذوب آلومینیوم در جهان 25 درصد افزوده شود که نیمی از این افزایش مربوط به چین است. تحلیلگران معتقدند که پروژه‌های چین اقتصادی خواهد بود، چون در مناطقی واقع می‌شوند که در آنجا نیروی برق ارزان وجود دارد مانند استان‌های شمال‌غربی. چین هم‌اکنون در نظر دارد یک تغییرات ساختاری عمده در این راستا انجام دهد و آن اینکه تولید خود را از استان‌های ساحلی به سمت غرب کشور انتقال می‌‌دهد تا در آنجا از مزیت زغال‌سنگ فراوان بهره‌مند شود. پروژه‌های واحد ذوب در منطقه خلیج‌فارس نیز اقتصادی خواهد بود چون در این منطقه نیز گاز فراوان وجود دارد. فقط یک منطقه از جنبه توسعه واحدهای جدید ذوب آلومینیوم جای شک و تردید قرار دارد و آن هندوستان است که فاقد انرژی ارزان و فراوان است. تولید آلومینیوم اولیه برای بقیه کشورهای جهان به جز چین امسال ثابت خواهد بود و کاهش ظرفیت از طریق راه‌اندازی ظرفیت‌های جدید جبران یا خنثی خواهند شد. بنابراین امسال تقاضا برای آلومینا نیز به طور نسبی در بقیه کشورهای جهان ثابت خواهد ماند. تقاضا در سه ماهه دوم فقط 4 درصد نسبت به مدت مشابه آن در سال گذشته افزایش داشته و تا پایان سال 2013 هم تغییری حاصل نگردید. در سه ماهه سوم 4/53 میلیون تن بود که در سه ماهه چهارم به 3/53 میلیون تن رسید. با توجه به اینکه تمامی ظرفیت‌های ذوب جدید آلومینیوم چین در غرب کشور به بهره‌برداری می‌رسند تولید آلومینیوم به‌طور متوسط سالانه حدود 11 درصد در سال از 6/19 میلیون تن در سال 2011 به 8/29 میلیون تن تا سال 2015 افزایش خواهد داشت، اما سال گذشته یک استثنا بود، چون تولید واحدهای ذوب چین پس از افزایش 8/13 درصدی در سال 2012 فقط 1/7 درصد بالا رفت و میزان و رشد تولید واحدهای ذوب چین با 11 درصد افزایش به 6/26 میلیون تن رسید. توقف واردات بوکسیت چین می‌تواند برای صنعت آلومینیوم این کشور مخرب باشد به طور مثال اندونزی باید مورد به مورد درخصوص نحوه فرآوری مواد اولیه به جای صادرات مستقیم آن تصمیم‌گیری کند، چون دولت اعلام کرده است که می‌خواهد ممنوعیت استخراج معادن را برای شرکت‌هایی که در حال حاضر درصدد ایجاد کارخانه‌های صنایع بالادستی یا واحدهای تصفیه، کمرنگ‌تر کند و به همین دلیل سیاست‌های دقیق و نحوه اجرای آن هنوز سردرگم است. در حال حاضر تعداد زیادی شرکت در حوزه بوکسیت وجود دارندکه می‌خواهند در صنایع پایین دستی در اندونزی سرمایه‌گذاری کنند. مثلاً شرکت PT Harita در حال احداث یک واحد تصفیه یک میلیون تنی در غرب کشور است که امسال راه‌اندازی خواهد شد. شرکت PT Antom در حال مطالعات امکان‌سنجی ساخت یک واحد ذوب گرید تصفیه آلومینا است که تا پایان سال 2016 راه‌اندازی خواهد شد. علاوه بر این شرکت چالکو و گروه چینی هونگ کیائو نیز به ترتیب واحد تصفیه یک میلیون تنی و دو میلیون تنی را در دست مطالعه و اجرا دارند. تحلیلگران می‌گویند بخش‌هایی چون بوکسیت به دلیل داشتن حاشیه سود کمتر در مرحله استخراج معدن با محدودیت‌های کمتری نسبت به سایر بخش‌ها مانند مس (با سود حاشیه‌ای بالاتر در مرحله استخراج نسبت به صنایع پایین‌دستی) مواجه شود. تحلیلگران جی پی مورگان نیز در 9 سپتامبر اشاره کردند که این احتمال وجود دارد که اجرای این محدودیت یا منع قانونی چندان جدی نبوده و سناریوی احتمالی‌تر این است که صادرکنندگان حتی بتوانند با افزایش مالیات بر صادرات، به حجم صادرات خود بیفزایند. به دلیل روند اقتصادی ضعیف و عدم پیشرفت در ایجاد واحدهای فرآیند در داخل کشور نشان می‌دهد که ممنوعیت شدید بار منفی برای دولت اندونزی خواهد داشت. بعضی از پروژه‌ها دارای جدول زمانی ساخت کاملا جاه‌طلبانه‌ای هستند و به‌طور کل انتظار می‌رود تا اواسط 2014 حداقل برنامه تولید حاصل شود. این وضع نشان می‌دهد که اگر صادرات انجام نشود باعث کاهش چشمگیر درآمد خواهد شد. علاوه بر این وضعیت قانونی ممنوعیت نیز تا حدی روشن نیست و با کاهش ارزش برابری روپیه اندونزی و افزایش کسری حساب‌های جاری آن به میزان 31/2 میلیارد دلار در ماه ژوئن موجب تشویق دولت اندونزی شود تا به طور موقت صادرات را افزایش داده و میزان سهمیه صادراتی مواد معدنی را آزادتر کند. به هر صورت تجار چینی و تولیدکنندگان آلومینا همچنان به‌دنبال سایر مناطق برای تامین بوکسیت هستند تا پشتوانه بیشتری داشته باشند. میزان صادرات بوکسیت از اندونزی به 05/4 میلیون تن در ماه ژوئن 2013 رسید

سرمایه‌گذاری چین در خارج از کشور

چین مصمم است برای تامین بوکسیت خود در خارج از کشور بخصوص در اندونزی سرمایه‌گذاری کند. پیش‌بینی می‌شود که قیمت‌های آلومینا تا سال 2015 به 400 دلار در هر تن فوب استرالیا برسد، چون توسعه واحدهای ذوب تقاضا برای آلومینا را افزایش داده و موانع بر سر راه بازار بوکسیت عرضه آلومینا را سرکوب می‌کند. علاوه بر این، هزینه‌های حاشیه‌ای بالا موجب افزایش قیمت آلومینا می‌شود. اگر تقاضا برای آلومینیوم اولیه در جهان 7 ـ 6 درصد افزایش پیدا کند تقاضای آلومینا به تبعیت از آن بالا خواهد رفت، اما سوال این است که چگونه خود را با آن وفق خواهد داد. هزینه احداث یک واحد تصفیه در حال حاضر چند برابر شده است.

عرضه و تقاضای آلومینا

2010 2011 2012 2012 f2013 f 2015

تقاضای جهانی (هزار تن) 80618 86949 90908 96735 104398 110108

تقاضای جهانی (هزار تن) 79840 87645 92544 97268 105181 110232

تفاوت در بازار (هزار تن) 778- 696 1636 515 783 114

قیمت آلومینا (دلار/ تن) 333 374 319 316 356 398

قیمت آلومینیوم 3M (دلار/ تن) 2199 2420 2050 1956 2210

2400 آلومینا بعنوان درصدی از قیمت LME 2/15 درصد 5/15 درصد 6/15 درصد 1/16 درصد 1/16 درصد 6/16 درصد

f = پیش‌بینی