سازمــان توسعـه و نوســـازی
معادن و صنایع معدنی ایران

پیش افتادن از آینده محتوم،کلید تسلط برآینده و رویدادهای محتمل یا غیرمحتمل آن است. فناوری های موجود و در حال توسعه بر روی تلفن های هوشمند و رایانه های لمسی، مشاغل بسیاری را در دنیا دگرگون کردده و در این مسیر، تخصص هایی چون بهداشت، ایمنی، محیط زیست، مدیریت بحران و شرایط اضطراری وآتش نشانی(HSE) نیز نصیب نمانده اند. یک کارشناس HSE را تصور کنید که در همین لحظه در یکی از کشورهای تراز اول جهان، صبح با زنگ هشدار تلفن هوشمندش از خواب برمی خیزد و با نگاهی به صفحه نمایشگر، متوجه هشدار وضعیت قرمز بسته نرم افزاری مبتنی بر اندروید Disaster Alert
در منطقه نظارتی اش می شود، این در حالی است که هنوز ساعت کار آغاز نشده و مرکز فوریت های بحران نیز با وی تماس تلفنی نداشته اند! او با عجله به بررسی بسته نرم افزاری دیگری با نام FEMA که توسط آژانس فدرال مدیریت بحران ایالات متحده تهیه شده، پرداخته و ذیل بحران هشدار داده شده قبلی، به بررسی آمادگی های مرتبط قبل و حین بحران می پردازد، این در حالی است که هنوز جلسه مدیریت بحران برقرار نشده و کارشناس مذکور آماده برنامه ریزی و انتخاب سناریوی رویارویی با بحران می شود.

تلفن های هوشمند و رایانه های لمسی

سامانه های هوشمند لمسی به عنوان ابزار ارتباطی، پایشگر، حسگر و محاسباتی به عمری در حدود یک دهه رسیده و در همین عمرکوتاه با دگرگونی های بسیاری همراه بوده اند. استفاده از انواع سیستم های عامل، پردازشگرهای متفاوت، نیاز به وزن کم و قابلیت حمل آسان، سرعت و وضوح گرافیک بالا، همخوانی با پروتکل های شبکه و انواع نیازمندی های کاربری در ماه های میلادی موجب شده تا نام هایی چون تلفن هوشمند، رایانه لمسی، سیستم های عامل های اندروید و iOS به هر گوشه ای راه پیدا کنند. به طوری که اکنون همه طیف های جامعه اعم از یک دانش آموز ابتدایی تا بالاترین سطح کارشناسان صنعتی و امنیتی با این نام ها آشنا شده اند. تلفن های هوشمند و رایانه های لمسی تا قبل از رخدادی که به همت شرکت اپل در تهیه ریزبسته های نرم افزاری و کاربردی به نتیجه رسید، قابلیت های شگفت آور امروزی شان را بروز نداده بودند و کمتر کسی تصور می کرد که پیشگویی استیو جابز در خصوص بازنشستگی پیش از موعد رایانه های شخصی به این زودی فرا برسد و عملا مصارف عمده کاربران در همین حد قابل مدیریت باشد، ولی ساخت Widgets و apps با حجم ها ی بسیار کم و قابلیت های بسیار گسترده برای تمام کاربران عام و خاص که توسط شرکت اپل آغاز شده بود، به رغم کارتل همیشگی این شرکت (اپل) در مدیریت انحصاری این بازار، موجب شد تا در برابر آن، بازاری موازی توسط سیستم عامل نوظهور و کد باز «اندروید» نیز ایجاده شود و حتی از غول اپل نیز پیشی گیرد. موضوعی که گزارش های ،2013 ، آن را تایید می کنند. اکثریت برنامه های مبتنی بر کسب و کار مبتنی بر ios صرف بالا بودن هزینه آن، در دسترس بوده ولی در میان برنامه های مبتنی بر اندروید عناوین رایگان بسیاری مشاهده می گردد، بدین لحاظ بازار برنامه های مبتنی بر اندروید پرطرفدارتر بوده ولی برنامه های مبتنی بر ios، با توجه به هزینه های مرتبط و پشتیبانی های مورد لزوم از اعتبار بیشتری برخوردارند. امکان اتصال به اینترنت ازطریق WiFi و بدون سیم باعث شده تا این سامانه ها علاوه بر استفاده از برنامه های مقیم درحافظه، امکان ارتباط با نرم افزارهای تحت وب را نیز به راحتی در اختیار داشته باشند، لذا با زیرساخت مخابراتی مناسب اینترنت، سامانه های مذکور همه جا قابل دسترس خواهد بود.

متخصصان HSE به چه ابزاری در این حیطه دست یافته اند؟

متخصصان HSE به عنوان اولین الزام شغلی موظفند تا ارزیابی ریسک را در حیطه های چند گانه ایمنی، بهداشت و محیط زیست به انجام رسانند. این وظیفه در قالب فعالیت های مکتوب و اسنادی معمولا حجم زیادی ایجاد کرده و امکان حمل با کارشناس مربوط را نمی دهند ولی به کمک یکی از این نمونه ریز نرم افزارها مانند iRisk Assessیا Risk Assessment توسط شرکت ndc، تمام فرم های ارزیابی ریسک به صورت مکانیزه همراه کارشناس در محل های ارزیابی قابل بازیابی، ویرایش یا بازتولید است. ارزیابی های مبتنی بر HAZOPو HAZMAT نیز در قالب بسته های مرتبط وجود دارند. تمامی اطلاعات کاربری مورد لزوم آتش نشانان به عنوان مهمترین بخش اجرایی، حین بروز سوانح صنعتی توسط سازمان های متولی آتش نشانی شهری و صنعتی فراهم شده و به صورت یک بسته در اختیار آتش نشان قرار گرفته است. این بسته ها می تواند در فاصله اعزام آتش نشان به محل حادثه یا حین تدوین سناریوهای مقابله با آتش و عملیات امداد و نجات، نکات بسیاری را که شاید همیشه در ذهن نگنجند، یادآوری کنند. اطلاعات مربوط به محاسبات انواع حریق بر حسب نوع ماده سوختی، مشخصات مواد شیمیایی و خطرناک و راهکارهای محافظتی، انواع دستورالعمل کار با وسایل خاموش کننده و به طور کلی، فرهنگ کاملی از وظایف و راهکارهای اجرایی آتش نشانی به صورت ریزنرم افزار تهیه شده که از جمله می توان به Firefighter Pocketbook اشاره کرد. اطلاعات MSDS به عنوان دانش پایه مدیریت ریسک انبارش و مصرف مواد شیمیایی به راحتی توسط انواع بانک داده ها به صورت ریز نرم افزار درآمده است و به جای صرف وقت و استفاده از مرورگرها، به سرعت در دسترس کارشناسان مربوطه خواهد بود. در خصوص مدیریت زیست محیطی انواع بسته های اطلاعاتی، دستورالعمل ها، استانداردها و محاسبه گرها توسط سازمان های فدرال و شرکت های ارائه کننده خدمات حفاظت محیط زیست ارائه شده است. در خصوص مدیریت بحران در سطح ملی، بسیاری از کشورهای توسعه یافته در زمینه سامانه اطلاع رسانی و هشدار، بسته های توصیه در شرایط بحرانی را برای استفاده عموم طراحی کرده اند که از این میان می توان به ریز نرم افزار موفق FEMA اشاره کرد. در زمینه بهداشت صنعتی نیز مانند سایر زیر گروه هایHSE، این سامانه ها، انواع اطلاعات مربوط به شرایط اضطراری، توصیه های سلامت، محاسبه گرهای رژیم غذایی مناسب، بسته کمک های اولیه، استانداردهای صوتی محیط صنعتی، توصیه های ارگونومی برای محیط کار، ارزیابی پارامترهای زیان آور محیط کار و کتابخانه های مفصل این بخش در اختیار دارند.